Sarah Dobbe in Markant: ‘Minder administratie, betere beloning, meer zeggenschap’

‘Toen ik begon waren er plannen om fors te bezuinigen op de langdurige zorg: de ouderenzorg, de gehandicaptenzorg en de langdurige ggz’, zegt Sarah Dobbe. In december zit ze een jaar voor de SP in de Tweede Kamer. ‘Ik had het geluk dat ik als fractiemedewerker al veel zorgdebatten heb gevolgd, zodat ik weet wat de woorden betekenen. Voor bezuinigingen op personeel wordt verhullende taal gebruikt, maar als je alles onder elkaar zet, dan zie je gewoon plussen en minnen. Die bezuiniging van 193 miljoen hebben we teruggedraaid, ook dankzij de acties er omheen, want alleen hier in de Tweede Kamer lukt het niet. Maar een deel van die bezuiniging lijkt wel weer terug te komen in de begroting voor volgend jaar. Dat kan oplopen tot 282 miljoen voor de langdurige zorg, waaronder de gehandicaptenzorg. Ik zou niet weten waar dat vandaan moet komen, dan kan helemaal niet.’

‘In het regeerprogramma komt het woord ‘gehandicaptenzorg’ niet voor. Er wordt alleen gezegd dat er broodjes moeten worden gesmeerd voor mensen die dat zelf niet kunnen. Dat is heel denigrerend. De gehandicaptenzorg wordt niet alleen vergeten, er bestaat ook een verkeerd beeld van. Daarom heb ik Prinsjesdag gebruikt om er aandacht voor te vragen. Niet alleen door een hoedje te dragen dat bij De Buitenplaats van Siza is gemaakt door mensen met een beperking, maar ik heb die dag ook iemand meegenomen die bij Siza werkt: Jolanda Cornelissen. Ze werkt met een zware en complexe groep: oudere mensen met een ernstige verstandelijke beperking en een lage sociaal-emotionele ontwikkeling. Ik vind het heel indrukwekkend met hoeveel liefde en geduld ze dat doet.’

Ieder SP-Kamerlid nam iemand mee die een zwaar beroep uitoefent. Is gehandicaptenzorg een zwaar beroep?

‘Ik ken bijna geen zorgverlener die dit werk met een voltijdscontract tot aan hun pensioen kan doen. Het is gewoon heel zwaar, dat wordt vaak vergeten. Dus toen we het binnen de SP-fractie hadden over zware beroepen en vroegpensioen, vond ik: de zorg moet ook mee.’

Kent u de gehandicaptenzorg al goed?

‘Die is heel breed natuurlijk. Het gaat over groepen als waar Jolanda werkt, maar ook over ondersteuning thuis en alles wat daartussen zit. Ik was op verschillende dagbestedingslocaties, maar ook in een logistiek leerwerkbedrijf van Pluryn, Loods 8. Dat is een soort distributiecentrum waar mensen op hun eigen niveau verschillende taken uitvoeren en zich verder kunnen ontwikkelen. De mensen die daar werken weten precies: die persoon kan dat heel goed, die persoon vindt dat minder leuk, dus die gaat iets anders doen. Dat is niet uniform, ze kennen hen ook als mens.’

Wat kan de gehandicaptenzorg doen om meer medewerkers aan te trekken of ze beter te behouden?

‘Wie ik ook spreek, in de gehandicaptenzorg, de ouderenzorg of de ggz: ze zeggen allemaal dat ze te veel tijd verdoen aan administratie. Die kun je halveren. De minister wil dat ook, maar de vorige ook al en die daarvoor ook. Terwijl het echt niet zo ingewikkeld is. Je moet aan zorgverleners vragen wat hen helpt in hun werk en het daarbij laten. Wat de verzekeraars en gemeenten willen weten, moeten ze uit die informatie halen. Wat de zorg helpt moet je doen en de rest niet. 

Het tweede is beloning. Over zorgverleners wordt nog steeds gezegd dat ze vanuit hun hart werken en dat het daarmee wel genoeg is. Maar daar kun je je rekeningen niet van betalen. Toen ik bij de vakbond werkte, merkte ik dat ook sommige werkgevers dachten: zorg is iets wat je erbij doet. Je bent getrouwd en je man zorgt voor het inkomen. Van dat beeld moeten we echt af. Ook als je alleen bent of een alleenstaande ouder, moet je kunnen rondkomen van het werk in de zorg. Nu kan dat heel vaak niet.’

Daarom heeft u in de Tweede Kamer ook gepleit voor meer ruimte in de OVA (overheidsbijdrage arbeidsvoorwaardenontwikkeling), waaruit loonstijgingen worden bekostigd?

‘Ja, er moet geld bij vanuit de politiek. Er is heel veel waardering en er is aandacht voor de personeelstekorten, maar extra geld ervoor vrijmaken is ineens heel lastig. Maar wat wil je dan? Er is een loonkloof tussen de zorg en andere beroepen, hoe wil je dan de personeelstekorten oplossen? Die mensen moeten ook de huur betalen. Dat doe je niet met alleen maar liefde en waardering.

Het is belangrijk dat werkgevers ook met werknemers optrekken als het gaat om beloning. Het zou goed zijn als er een gezamenlijk signaal komt in de richting van de politiek: die OVA-ruimte moet gewoon groter worden. Niet alleen een briefje naar de Tweede Kamer, maar als er een actie is, kom dan ook, sluit je aan!’

De VGN heeft samen met de bonden een petitie hierover aangeboden aan de Tweede Kamer.

‘Dat is heel goed, maar dat moet blijven gebeuren, want één keer is niet genoeg.

En dan is er nog de zeggenschap. Door het vermarkten van de zorg en het groter groeien van de instellingen zijn er boven de zorgverlener toch weer meer lagen ontstaan. Uiteindelijk zijn het toch de zorgverleners zelf die het werk moeten doen en zij ervaren dat andere mensen besluiten nemen over hun werk die niet altijd handig zijn. De zeggenschap terug naar de werkvloer, dat zou ik heel goed vinden.’

Hoe zijn uw belangstelling voor de zorg en uw betrokkenheid bij de SP ontstaan?

‘Ik heb ontwikkelingsstudies gedaan omdat ik me bezig wilde houden met ontwikkelingssamenwerking. Ik heb ook een tijd in Cambodja gewoond, maar toen ik zelf kinderen kreeg wilde ik toch terug naar Nederland, waar je bijvoorbeeld goede ziekenhuizen hebt. Toen ben ik bij de vakbond gaan werken. Ik sprak veel mensen die werden gedupeerd door de afbraak van de thuiszorg. Dit kan niet, wij komen zo in de problemen, hoorde ik. Ik zocht steun bij verschillende politieke partijen om de thuiszorg te behouden en de SP was de enige die thuis gaf. Sterker nog, ze gingen met me mee, ze gingen helpen. 

Ik ging ook in verpleeghuizen langs, dan hoor je snel wat er aan de hand is. Al die zorgverleners zeggen: het lukt gewoon niet meer, we werken allemaal over, we komen op onze vrije dag. Ze doen zo hun best om het allemaal voor elkaar te krijgen. Gelukkig kom je ook mooie dingen tegen. Er zijn veel mooie beroepen, maar de zorg is extra mooi, daar kiezen mensen bewust voor. Dat doe je overduidelijk niet voor het geld. Juist daarom vind ik dat ze beter beloond moeten worden.’

Over: Sarah Dobbe 

geboren in Zwolle op 5 april 1979

Dit artikel komt uit de vierde editie van 2024 van Markant, het tijdschrift van de VGN. 

Meer lezen over vakmanschap in de gehandicaptenzorg?

Het artikel hierboven is ook te lezen op de pagina Broodnodig: vakmanschap in de gehandicaptenzorg. De VGN bundelt hier verhalen, interviews, blogs en filmpjes over werken in deze mooie sector. Zo willen we meer aandacht en waardering genereren voor de medewerkers in de gehandicaptenzorg.