Professionele ontwikkeling onder de loep tijdens de regiobijeenkomsten Kwaliteitskompas

Ontwikkeling is meer dan reflectie 

Waar de focus in de derde bouwsteen van het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg 2017 – 2022 lag op teamreflectie, is dat in het vernieuwde Kwaliteitskompas Gehandicaptenzorg 2023 – 2028 breder getrokken tot professionele ontwikkeling. Teamreflectie is daar weliswaar onderdeel van, maar om tot professionele ontwikkeling te komen zijn meer dingen nodig: een aantrekkelijk leerklimaat, zeggenschap over je werk, vertrouwen in de expertise van professionals en een continue gezamenlijke reflectie op wat goed gaat en wat beter kan.  

Goede zorg lukt alleen met gekwalificeerde professionals 

De workshop ‘Professionele ontwikkeling’ die tijdens de vijf regiobijeenkomsten Werken met het Kwaliteitskompas werd gehouden, startte elke keer met een gesprek over de noodzaak van professionele ontwikkeling. Goede zorg en ondersteuning lukt alleen als er voldoende gekwalificeerde professionals zijn. En dat staat onder druk. De krimpende arbeidsmarkt zet de mogelijkheden tot goede zorg en ondersteuning voor mensen met een beperking en het hebben van een betekenisvol leven onder druk. Dat vraagt dat we zorg anders moeten gaan organiseren met onder andere meer inzet van de netwerken om mensen met een beperking heen en meer aandacht voor de eigen regie van mensen met een beperking. Dat vraagt ook een verandering in de vakbekwaamheid van zorgprofessionals. Voldoende professionals en het versterken van de vakbekwaamheid van professionals is daarom essentieel. Maar, hoe doen organisaties dat? De vier organisaties waar een regiobijeenkomst plaatsvond, gaven daar voorbeelden van: InteraktContour, Elver, Kempenhaeghe en Gemiva. 

Teamreflectie bij InteraktContour  

Zo vertelde Rian Huijsmans, beleidsadviseur bij InteraktContour, over de structurele teamreflectie die jaarlijks onder leiding van teamadviseurs bij de 33 woonlocaties van InteraktContour plaatsvindt. Ook in tijden van personeelskrapte en werkdruk is dit een verplicht onderdeel. Teams bespreken twee onderwerpen met elkaar, bijvoorbeeld de kwaliteit van de relatie met cliënt en netwerk, en de kennis en de kunde van het team. Vooraf vullen ze een enquête in, tijdens de reflectie praten ze met elkaar over de uitkomsten daarvan. Doel is om te komen tot prioritering van speerpunten voor het jaarplan van de woonlocatie, om eigenaarschap te bevorderen, om de dialoog met elkaar aan te gaan en om samen te leren en ontwikkelen als team. 

Expertcoaches bij Elver 

Naast hun werk in het primaire zorgproces zijn Kelly Teunissen-Straub, Rob Tankink en Edith van Raaij expertcoaches binnen Elver. Ze zijn opgeleid om collega's te trainen en coachen. Alle drie voor een andere behandel- of begeleidingsmethodie die binnen Elver wordt ingezet in de begeleiding en behandeling van mensen met een beperking: behandelmodel LACCS, Triple-C en de begeleidingsmethodiek EIM-BOL. Op deze manier vindt professionele ontwikkeling tijdens het werk plaats, gaven de drie tijdens de workshops aan. ‘Het is een verrijking in ons werk om onze expertise te kunnen delen met onze collega's en met de mensen die zorg en ondersteuning geven. Het maakt ons trots op wat we tot nu toe hebben bereikt en we hebben zin om deze positief ervaren weg verder te bewandelen.’ 

Daily huddle bij Kempenhaeghe  

Hoe kun je teamreflectie vormgeven en borgen ondanks discontinuïteit in teams? Bij zorgorganisatie Kempenhaeghe gebeurt dat door middel van een daily huddle. De werkdag begint met een verplichte, korte groepsmeeting waarin iedereen vertelt wat hem of haar bezighoudt en wat persoonlijke doelen zijn. Ook worden de taken verdeeld. Voor de start van de late dienst wordt dit herhaald. Deze vorm van teamreflectie is een aanvulling op de overdracht en bedoeld om te inventariseren tegen welke onderwerpen medewerkers aanlopen: successen worden gevierd en er is aandacht voor elkaar ondanks de werkdruk. ‘Medewerkers ervaren hierdoor een grotere betrokkenheid en meer efficiëntie’, vertelde Sharon Looijen, clustermanager bij Kempenhaeghe, tijdens de workshop.  

Zorg- en leerprogramma’s bij Gemiva  

Zorgorganisatie Gemiva werkt middels vijf zorgprogramma’s en een bijbehorend leerprogramma aan professionele ontwikkeling. In een zorgprogramma staat hoe Gemiva mensen met een vergelijkbare zorgvraag ondersteunt. Het is een verzameling van beschikbare kennis en ondersteuningsmogelijkheden die teams als een spiegel kunnen gebruiken. Om de doorontwikkeling te borgen zijn netwerken in het leven geroepen waarin gebruikers en experts elkaar in onderhoudsteams ontmoeten. In 2021 is gestart met een leerprogramma om deskundigheidsbevordering te koppelen aan zorgprogramma’s. Startende medewerkers volgen een basismodule van het betreffende zorgprogramma. De meer ervaren medewerker volgt op basis van de leervraag een van de verdiepingsmodules. 

Input voor VWS bij de VGN 

De vijfde en laatste regiobijeenkomst vond plaats bij de VGN. De workshop over professionele ontwikkeling werd hier iets anders ingestoken. Deelnemers aan de workshop brainstormden over succesvolle manieren van reflecteren, bestaande of nieuwe. Het ministerie van VWS stelt namelijk geld beschikbaar voor teamreflectie in het kader van professionele ontwikkeling. Workshopleider en VGN-beleidsadviseur Maarten Hüttner daagde de deelnemers uit om met nieuwe ideeën te komen, en gaf aan de initiatieven met de meeste stemmen ook daadwerkelijk mee te nemen naar VWS. Dat waren: meer geld voor tijd en training om te leren reflecteren, en geld voor de ontwikkeling van spiegelgesprekken waarbij ook mensen met een beperking en hun verwanten worden betrokken. 

Meer informatie 

De presentaties die gehouden zijn tijdens de vijf regiobijeenkomsten over professionele ontwikkeling, zijn onderstaand te downloaden. 

Afgelopen maanden organiseerde de VGN samen met de Landelijke Stuurgroep Kwaliteitskompas vijf regiobijeenkomsten bij VGN-leden, om het werken met het vernieuwde Kwaliteitskompas in de praktijk te optimaliseren. We plaatsten meerdere artikelen over deze bijeenkomsten online: 

• Een algemene reflectie: Regiobijeenkomsten Werken met het Kwaliteitskompas groot succes 

• De opbrengsten uit de workshop over bouwsteen een: Ondersteuningsplan onder de loep tijdens regiobijeenkomsten Kwaliteitskompas 

• De opbrengsten uit de workshop over bouwsteen twee: Cliëntervaringsinstrumenten onder de loep tijdens regiobijeenkomsten Kwaliteitskompas  

• De opbrengsten uit de workshop over bouwsteen vier: Kwaliteitscyclus onder de loep tijdens de regiobijeenkomsten Kwaliteitskompas

De komende weken plaatsen we ook een artikel over de extra sessie over de Leidraad Perspectief op Persoonsgerichte zorg.