Cliëntervaringsinstrumenten onder de loep tijdens regiobijeenkomsten Kwaliteitskompas

Ervaringen over zorg en ondersteuning 

Als voorloper in de zorg, maakt de gehandicaptenzorg gebruik van cliëntervaringsinstrumenten. Hiermee worden de ervaringen van mensen met een beperking over de ontvangen zorg en ondersteuning en de ervaren kwaliteit van bestaan, op een gevalideerde en betrouwbare manier gemeten. Zorgorganisaties kunnen uit een zogenoemde VGN-waaier met meerdere cliëntervaringsinstrumenten, een instrument kiezen die het beste past bij hun organisatie. Maar, hoe ervaren mensen met een beperking, verwanten en zorgprofessionals het werken met deze instrumenten?  

Tips en goede voorbeelden 

Drie vragen stonden centraal tijdens de workshop over de cliëntervaringsinstrumenten op de regiobijeenkomsten. Heb je goede voorbeelden of tips voor het dagelijks onderzoeken van ervaringen? Heb je goede voorbeelden of tips voor het benutten van de resultaten? Wat zijn knelpunten in het werken met de instrumenten? Deelnemers bespraken deze vragen in kleine groepen, gaven hun tips en voorbeelden en reageerden op de reacties van andere groepjes.  

Dagelijks onderzoeken van ervaringen 

‘Houd het klein.’ Daar kwam het veelal op neer in de antwoorden op de vraag hoe je ervaringen van mensen met een beperking kunt onderzoeken. Houd laagdrempelige gesprekken tijdens het wandelen, de afwas of aan de keukentafel. Gebruik een kletspot met daarin vragen over de ervaringen. Leer de persoon kennen en luister en kijk naar hem of haar: waar wordt hij of zij blij van? Er waren ook deelnemers die de tip gaven om de bewonersvergaderingen en de (centrale) cliëntenraden te betrekken bij het ophalen van ervaringen van mensen met een beperking en hun verwanten: wat ervaren zij?  

Het benutten van de resultaten 

Als de ervaringen dan eenmaal zijn opgehaald, wat doe je er dan mee? ‘Communiceer over de uitkomsten op verschillende niveaus’, is de conclusie: met zowel mensen met een beperking, hun verwanten, begeleiders en de teams. Dat kan op individueel niveau, of in gezamenlijkheid met én de persoon met een beperking én verwanten én een begeleider, maar ook tijdens bewonersvergaderingen of teamoverleggen. Maak de uitkomsten concreet en bespreek ook de dingen die niet goed gaan, tipten de workshop-deelnemers, maar waarborg wel de veiligheid van betrokkenen. En, maak niet alleen een koppeling met het ondersteuningsplan van de individuele persoon met een beperking; ook met de doelstellingen van het team en met het jaarplan van de organisatie. 

Knelpunten in het werken met cliëntervaringsinstrumenten 

Er waren ook kritische geluiden te horen over het werken met de cliëntervaringsinstrumenten. Het voelt als extra werk, gaven deelnemers aan. Sommigen zien het als een ‘moetje’ en niet iedereen ziet de meerwaarde ervan in. En wat te doen als een bewoner niet wil meewerken? De Commissie van Deskundigen, die de VGN adviseert over de waaier met instrumenten, merkt dat het meten van de ervaringen onder druk komt te staan door personeelskrapte en een hoge werkdruk. Na afloop van de regiobijeenkomsten concludeert de commissie ook, dat er nog veel informatiebehoefte is bij gebruikers over het hoe, het wat en het belang van de instrumenten.  

In gesprek over de VGN-waaier 

De commissie wil dit verbeteren. Onder andere door de informatie op de VGN-website over de waaier met de cliëntervaringsinstrumenten te optimaliseren. Komend najaar vindt een tweedaagse bijeenkomst plaats, waarin de Commissie van Deskundigen in gesprek gaat met ontwikkelaars en gebruikers van de instrumenten. Deze bijeenkomst krijgt een nieuwe impuls naar aanleiding van de opbrengsten van de regiobijeenkomsten. Niet langer vinden er aparte gesprekken per instrument plaats met de ontwikkelaar en de gebruikers. Opzet is nu een gezamenlijke dialoog over de bedoeling, waarde en uitvoering van de cliëntervaringsinstrumenten, met gebruikers en alle ontwikkelaars. Het doel: uitwisseling van goede voorbeelden en elkaar inspireren. Daarnaast organiseert de VGN in 2024 – net als voor corona – een informatiemarkt over de VGN-waaier. Op deze markt geven alle ontwikkelaars informatie over het door hun ontwikkelde instrument en gaan zij met gebruikers in gesprek. 

Instrumenten voor EMB 

Een andere uitdaging blijft het ophalen van de ervaringen van mensen met ernstige meervoudige beperkingen (EMB). Want, hoe moeilijker de cliënt zich kan uiten, hoe groter de uitdaging om ervaringen te onderzoeken. Deelnemers gaven dit ook als knelpunt aan. De commissie wil hierover in gesprek met ontwikkelaars en gebruikers, tijdens de tweedaagse bijeenkomst in het najaar: hoe kan er werkelijk een betekenisvol instrumentarium worden ontwikkeld voor mensen met EMB? Wat is daar nog meer voor nodig? 

Alle tips, voorbeelden en knelpunten 

Afgelopen maanden organiseerde de VGN samen met de Landelijke Stuurgroep Kwaliteitskompas vijf regiobijeenkomsten bij VGN-leden, om het werken met het vernieuwde Kwaliteitskompas in de praktijk te optimaliseren. De workshop over de tweede bouwsteen van het Kwaliteitskompas, ‘Onderzoek naar de ervaringen van mensen met een beperking’ werd afwisselend gegeven door leden van de Commissie van Deskundigen en VGN-beleidsadviseurs. Een presentatie met daarin alle opbrengsten van de workshop is onderstaand te downloaden. 

Meer informatie 

We plaatsten meerdere artikelen over deze regiobijeenkomsten online: 

• Een algemene reflectie met specifieke aandacht voor de gehouden sessie ‘Dromen in het ondersteuningsplan’: Regiobijeenkomsten Werken met het Kwaliteitskompas groot succes 

• De opbrengsten uit de workshop over bouwsteen een: Ondersteuningsplan onder de loep tijdens regiobijeenkomsten Kwaliteitskompas 

• De opbrengsten uit de workshop over bouwsteen drie: Professionele ontwikkeling onder de loep tijdens de regiobijeenkomsten Kwaliteitskompas

• De opbrengsten uit de workshop over bouwsteen vier: Kwaliteitscyclus onder de loep tijdens de regiobijeenkomsten Kwaliteitskompas

De komende weken plaatsen we ook een artikel op onze site over de extra sessie die op de bijeenkomsten plaatsvonden over de Leidraad Perspectief op Persoonsgerichte zorg.