De Veensche Kas is rookvrij: Betrek rokers bij de besluitvorming

'Ik was helemaal klaar met roken'

Iets meer dan een jaar stopte ze met roken: Renate weet het nog precies. ‘Ik was er gewoon helemaal klaar mee’, zegt ze. ‘Waarom weet ik eigenlijk niet, maar ik dacht er al langer over na om te stoppen. Roken in mijn slaapkamer vond ik niet fris en bij de deur naar buiten zat een grote spin. Toen ik aan mijn huisgenoot vertelde dat ik wilde stoppen, zei ze dat ik mijn pakje sigaretten moest oproken en daarna direct moest stoppen. Op 17 maart 2022 om acht uur, rookte ik mijn laatste sigaret.’

Niet roken bij de dieren

Op de groepswoning van ‘s Heeren Loo in Nijkerk was Renate de enige bewoner die nog rookte. Op haar werk bij de Veensche Kas in Nijkerkerveen was dat anders. Daar rookten toen nog twee van de veertien medewerkers en één van de drie begeleiders. De Veensche Kas is een leerbedrijf (dagbesteding) van ’s Heeren Loo. Het is een buitenlocatie waar diverse dieren zijn gehuisvest die worden verzorgd, er worden groenten en planten gekweekt en er is een winkel met zelfgemaakte producten, bezoekers kunnen er een kopje koffiedrinken en er is een speeltuintje. Renate verzorgt vier dagen in de week de watervaldieren, vertelt ze. Oftewel ‘de dieren die bij de waterval leven: zes cavia’s, drie eenden en een haan. Lekker in de buitenlucht, maar roken deed ik daar niet, dat mocht alleen tijdens de pauzes in de rookhoek.’

Niet-roken geldt voor iedereen

‘Op de Veensche Kas had ik verteld dat ik zou stoppen met roken, ook mijn collega wilde graag stoppen met roken. Tijdens ons werkoverleg heb ik toen voor de grap gezegd dat de Veensche Kas dan ook maar helemaal rookvrij moest worden’, vertelt Renate. ‘Dat was wel een dingetje omdat één van de begeleiders toen zelf nog rookte.’ Martin Kok is één van de begeleiders op de Veensche Kas, een niet-roker, om precies te zijn. ‘We hebben het rookvrij worden van onze locatie in de groep gegooid. En bespraken dat als we rookvrij zouden worden, dit voor iedereen zou gelden: werknemers, begeleiders, bezoekers en ook leveranciers, zoals de postbezorger die altijd met een sigaret in de mond de post bij ons afleverde.’

Tip: Betrek rokers bij de besluiten

Twee maanden lang werd er tijdens het werkoverleg over rookvrij gesproken voor het besluit viel. ‘Ik kan als niet-roker makkelijk het besluit nemen, maar we wilden dat alle rokers - één begeleider en twee werknemers - hier echt goed over na zouden denken. Niet dat we achteraf het verwijt zouden krijgen dat de niet-rokers dit hadden besloten.’ Op een gegeven moment hebben de rokers zelf het besluit genomen: we worden rookvrij. Vanuit Kok is dat een belangrijke tip: ‘Betrek de rokers actief bij de besluitvorming, dan krijg je echt draagvlak.’

‘Ik ga echt nooit meer roken’

Na dat besluit zijn er diverse stappen ondernomen: er kwam een rookvrij-bord bij de ingang van het terrein en naast de ingang van de kas. Met de postbezorger werd afgesproken dat ook hij niet meer op het terrein zou roken en het rokershoekje werd ontmanteld. ‘Per juni 2022 is ons terrein helemaal rookvrij.’ Kok geeft aan dat nog één van de werknemers soms rookt, maar dit niet meer doet op het terrein en ook niet net erbuiten. De enige begeleider die nog rookte is nu ook definitief gestopt. En Renate? ‘Mijn moeder rookt nog steeds. Sinds ik gestopt ben vind ik dat onwijs stinken. Alles ruikt ernaar. Ik heb best veel geld bespaard, mijn tanden zijn witter en ik heb veel meer conditie. Ik ga echt nooit meer roken!’

De aanpak van De Veensche Kas kort samengevat

Waarom en hoe werd De Veensche Kas rookvrij?
Renate, die bij De Veensche Kas ('s Heeren Loo) ondersteuning krijgt om te werken, nam het initiatief om deze locatie rookvrij te maken nadat ze zelf was gestopt met roken. Na dat besluit zijn er diverse stappen ondernomen: er kwam een rookvrij-bord bij de ingang van het terrein en naast de ingang van de kas. Met de postbezorger werd afgesproken dat ook hij niet meer op het terrein zou roken en het rokershoekje werd ontmanteld. 

Wat werkte goed aan de aanpak van De Veensche Kas? 

1. Ruime bedenktijd voor medewerkers en begeleiders;
2. Besluitvorming en commitment van medewerkers en begeleiders, vooral de rokers;
3. Afspraken maken over wat rookvrij inhoudt;
4. Afspraken nakomen.

Praktijkvoorbeelden van rookvrije zorg

VGN brengt praktijkvoorbeelden in beeld van organisaties die zijn gestart met het thema rookvrije zorg, zodat andere organisaties daar hun voordeel mee kunnen doen. Welke successen behaalden deze organisatie en wat zijn (of waren) knelpunten? Lees de praktijkvoorbeelden hier. Heb jij een praktijkvoorbeeld? Mail deze naar communicatie@vgn.nl.