Arbeidsmarktbeleid: onmogelijke opdracht
De gehandicaptenzorg wordt opgezadeld met een onmogelijke opdracht, stelt VGN in een brief aan de Tweede Kamer. Op 19 december 2024 staat het commissiedebat ‘Arbeidsmarktbeleid in de zorg’ op de Kameragenda. Voor de sector komt dit debat op een belangrijk moment: de cao-onderhandelingen zijn in volle gang. VGN constateert dat de financiële ruimte niet in evenwicht is met wat er nodig is om de uitdagingen op de arbeidsmarkt het hoofd te bieden. Tarieven blijven achter, subsidies voor stages en arbeidsmarktbeleid vallen weg, de loonkloof en de administratieve lasten blijven een probleem en de continuïteit van zorg komt in gevaar door het uitblijven van passende overgangsmaatregelen bij de aanpak van schijnzelfstandigheid.
Kloof tussen uitdagingen en financiële ruimte
De onderhandelingen over een nieuwe cao voor de gehandicaptenzorg zijn in volle gang en binnenkort komen de loongerelateerde onderwerpen aan de orde. ‘We willen een aantrekkelijke sector zijn om in te werken, maar door het ontbreken van bijpassende middelen wordt de sector opgezadeld met een onmogelijke opdracht’, schrijft VGN-directeur Theo van Uum. ‘We werken hard aan het uitbannen van schijnzelfstandigheid, maar het alternatief moet voldoende aantrekkelijk zijn om te voorkomen dat het tekort aan werknemers nog verder oploopt. Een gezonde en vitale arbeidsmarkt vraagt permanent aandacht. De kloof tussen de uitdagingen en wensen enerzijds en de geboden (financiële) ruimte anderzijds wordt steeds groter, dus kunnen wij niet anders dan luid aan de bel trekken.’ VGN wijst er op dat het personeelstekort in de sector volgens de nieuwste prognoses oploopt tot 23.000 werknemers in 2033.
Achterblijvende tarieven
Tarieven in de zorg moeten een reële vergoeding bevatten voor de werkelijk gemaakte loonkosten. Onafhankelijke analyses laten zien dat dit in steeds mindere mate het geval is, waardoor veel instellingen in de gehandicaptenzorg negatieve exploitatiecijfers laten zien. Ook is er steeds minder ruimte voor noodzakelijke investeringen in onder meer duurzaamheid en zorginnovatie. Ondanks extra investeringen in de vorige cao blijft er sprake van een loonkloof: ‘Op de arbeidsmarkt zien we een forse beloningsachterstand van de grootste groepen medewerkers in de zorg ten opzichte van het gemiddelde van de marktsector en het grootste deel van de publieke sector in Nederland.’ Het kabinet heeft besloten het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg stop te zetten en de subsidieregelingen voor het Stagefonds Zorg en SectorPlanPlus te beëindigen. Dit zijn voor de gehandicaptenzorg nu juist ‘onmisbare bronnen van financiering om de (aankomende) zorgprofessionals aantoonbaar bekwaam en inzetbaar te krijgen en te houden.’
Schijnzelfstandigheid
VGN steunt de inzet van het kabinet om schijnzelfstandigheid uit te bannen. De aanbieders in de gehandicaptenzorg werken hier hard aan. De praktijk is weerbarstig. Aanbieders hebben baat bij duidelijkheid en ondersteuning. Voor de uitzonderingssituaties – piek, ziek en uniek – blijft genormeerde inzet van ZZP’ers noodzakelijk. De nieuwe wet Vbar biedt helaas nog onvoldoende duiding wanneer sprake is van een uitzonderingssituatie. Het naderende einde van het handhavingsmoratorium zorgt voor druk op de ketel, waardoor steeds meer ZZP’ers open lijken te staan voor een gesprek over een vast dienstverband. Uitstel van het opheffen van het handhavingsmoratorium zorgt slechts voor uitstel in deze beweging en is volgens de VGN daarom geen oplossing. Wel zijn er zorgen over de continuïteit van zorg in de overgangsfase. Zorgorganisaties die aantoonbaar hun best doen om hun ZZP-beleid te herzien, verdienen coulance bij de handhaving in 2025. Samen met de andere brancheorganisaties in de zorg (BoZ) stuurde VGN een uitgebreidere brief specifiek over dit onderwerp aan de Tweede Kamer.
