Jenneken Naaldenberg en Anneke van der Cruijsen: ‘Afwijken van de routine is precies wat we willen!’

Inclusief samenwerken kan anders verlopen dan je dacht

Je hebt een onderbuik gevoel. De samenwerking liep anders dan je had gedacht. Voor dit blog zitten Anneke en ik samen met onderzoekers Monique en Julia om tafel om het over dit soort momenten te hebben. Inclusief samenwerken is onderdeel van ons DNA geworden, maar zijn we dit te vanzelfsprekend gaan vinden? Onderzoekers, adviseurs en ontwerpers van buiten onze groep hebben allemaal eigen routines en werkwijzen. Daarin komen wij dan de rust verstoren!

‘Wij konden het overleg niet volgen!’

‘Toen kreeg ik het gevoel dat ik niet echt iets bij kon dragen’, zegt Anneke. ‘Ik kon alleen nog maar luisteren.’ We hebben het over een online overleg met een externe partij. Anneke en haar collega-onderzoekers waren gevraagd om mee te denken over de ontwikkeling van een nieuwe technologie. De bijeenkomst werd online georganiseerd door de ontwikkelaar. Dat ging niet helemaal goed. Of in de woorden van Anneke en haar collega’s: ‘Wij konden het overleg helemaal niet volgen!’ 

Wat was het doel van de bijeenkomst?

Wat gebeurde er? Van tevoren was het doel van de bijeenkomst niet gedeeld. We hadden niet samen kunnen voorbereiden op het onderwerp, de vorm van het overleg en het aantal deelnemers. Online overleggen in een kleine groep gaat meestal prima, nu was de groep echter erg groot. Het gevolg was dat echte inbreng door Anneke niet mogelijk was, ze kon alleen nog maar luisteren. Dit was ongemakkelijk want als co-onderzoeker wil je je werk graag goed doen en nu lukte dit niet.

Vertragen we het proces?

Anneke voelt zich als co-onderzoeker verantwoordelijk om ook echt iets bij te dragen. In dit geval lukte dat niet door omstandigheden waar zij niks aan kon veranderen en toch voelt het alsof ze het niet goed heeft gedaan. Heel ongemakkelijk. We hebben tijdens de bijeenkomst meteen een andere aanpak voorgesteld. Zo’n aangepaste manier van werken geeft wel onrust bij de andere deelnemers. Vertragen we zo het proces niet te veel? Maar met een enkele tussenstap waarin we voor de co-onderzoekers de informatie toegankelijker maken en samen kunnen voorbereiden is het al opgelost. Dat  hoeft niet veel extra tijd te kosten en helpt iedereen samen te werken. De rust keert terug! 

Afwijken van de routines is precies wat we willen!

Samenwerken met co-onderzoekers betekent vaak afwijken van bestaande routines en vormen. Een overleg kan zomaar anders lopen dan verwacht. Dat kan leuk zijn maar soms ook ongemakkelijk. Zeker als je daar niet op bedacht bent. Vaak is het afwijken van de standaard wetenschappelijke routines precies wat we willen. Zo kunnen we de inbreng van co-onderzoekers een goede plek geven. Wij schrikken er niet meer van. Maar dat dit voor externe partijen niet altijd vanzelfsprekend is, dat vergeten we wel eens. Met als gevolg ongemakkelijkheid. Voor ons is dat een signaal dat er iets zit waar we wat mee kunnen: ruimte voor verbetering, voor meer inclusiviteit. Maar voor Anneke heeft deze ongemakkelijkheid een extra laag: het gevoel dat zij haar werk als co-onderzoeker niet goed heeft kunnen doen. Die ongemakkelijkheid is veel minder leuk om over te praten. Anneke laat mij dit op de dag via de mail weten: ‘Vanmorgen hebben we gesproken over het blog. Hier wil ik even op terug komen. Ik wil niet dat het over een specifiek voorbeeld gaat. Het is al opgelost en we hebben er alleen maar van geleerd en ik moest even schakelen.’ Na een extra overleg hebben we samen een vorm gevonden om het voorbeeld toch in dit blog te kunnen gebruiken.

Wennen aan de samenwerking

Nieuwe medewerkers bij de onderzoeksgroep moeten vaak ook even wennen aan de samenwerking met co-onderzoekers. Ook hier komen we wel eens ongemakkelijkheid tegen. Anneke vertelt over een overleg met een stagiair. Dat overleg voelde heel ongemakkelijk. Anneke zou meedenken over haar onderzoek maar tijdens het gesprek leek het alsof de stagiair niet goed voor ogen had welke inbreng ze zocht. Hierdoor kwam Anneke in een soort begeleidersrol waarbij zij de vragen ging stellen. Maar ook toen kwamen ze er samen niet uit. Dit was heel ongemakkelijk en zorgde voor een heel onzeker gevoel, deed ze het zelf wel goed? Collega’s zagen dit na het gesprek aan Anneke en vroegen er naar. Anneke had nog nooit zo’n situatie meegemaakt en voelde zich heel verantwoordelijk. Het is fijn om dan even over het ongemak en je twijfels te kunnen praten. En om samen tot een oplossing te komen.

Meeluisteren alleen is niet voldoende

Samenwerken gaat niet vanzelf en vraagt om investering en voorbereiding. Als co-onderzoeker erbij zijn, aan tafel zitten en meeluisteren alleen is niet voldoende. Je komt wat bijdragen. Je werkt als collega’s samen en gelijkwaardig aan elkaar. Dat is een andere relatie dan met een begeleider, een behandelaar of een therapeut. Daar moet ruimte voor worden gemaakt zodat de mogelijkheid er is om die inbreng te geven. Het gaat niet om een schuldvraag, niemand doet bewust iets verkeerd. Maar het gaat wel om de bereidheid om uit je comfortzone te stappen en als het ongemakkelijk voelt daar even bij stil te willen staan. Juist als wij de rust komen verstoren!

Informatie

• In vier blogs beschrijven Tessa Frankena, Henriëtte Sandvoort, Sofie Sergeant, Mieke Cardol, Maria Baltag, Jenneken Naaldenberg en Anneke van der Cruijsen ongemakkelijke situaties, hoe ze ermee zijn omgegaan en wat het opleverde. Ze kregen daarbij hulp van ervaringsdeskundige Ellis Jongerius. Dit is de vierde en laatste blog.
• Jenneken Naaldenberg is universitair hoofddocent gezondheid in context bij de onderzoeksgroep geneeskunde voor mensen met een verstandelijke beperking aan het Radboudumc.
• Anneke van der Cruijsen is co-onderzoeker en ervaringsdeskundige bij de onderzoeksgroep geneeskunde voor mensen met een verstandelijke beperking aan het Radboudumc.