Begrotingsdebat: een bijrol voor de gehandicaptenzorg
De Tweede Kamer debatteerde vorige week woensdag en donderdag over de begroting van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De kranten stonden de dagen daarna vol over dit debat en de stevige kritiek die het kabinet kreeg over het ontbreken van concrete plannen. Maar wat werd er nu eigenlijk over de gehandicaptenzorg gezegd deze twee dagen? Ik zet het op een rijtje.
Landelijke media
Op 23 en 24 oktober 2024 stond de begroting VWS op de plenaire agenda van de Tweede Kamer. In de landelijke media is de nodige aandacht besteed aan de hoofdlijnen uit dit debat. Zo gaat Trouw in op de kritiek van de Kamer op het overzicht met bezuinigingen op subsidies, dat de Kamer twee dagen voor het debat ontving. NRC schrijft over de kritiek, ook vanuit coalitiepartijen PVV en VVD, op het ontbreken van concrete plannen. De Volkskrant en Skipr zoomen in op de onderwerpen waar Kamerlid Agema een totaal andere toon aansloeg dan minister Agema nu doet. De NOS gaat in op haar verweer dat er nu een andere financiële wind waait dan de afgelopen jaren. Op de website van de Tweede Kamer wordt ook verslag gedaan van de eerste en de tweede dag van het debat.
Wat werd er tijdens het begrotingsdebat eigenlijk gezegd over de gehandicaptenzorg en mensen met een beperking? Natuurlijk spelen allerlei ‘brede’ zorgvraagstukken ook in de gehandicaptenzorg. Dus zelfs als de sector niet nadrukkelijk genoemd wordt, gaat het bij discussies over bezuinigingen op de zorg, knelpunten op de arbeidsmarkt, verlagen van de administratieve lasten, verhogen van lonen in de zorg en al dit soort onderwerpen óók over de gehandicaptenzorg. Maar in dit blog belicht ik enkele onderwerpen waarbij de sector wel nadrukkelijk genoemd werd in dit Kamerdebat.
‘Wat zijn de beloften waard die Nederland deed bij het ondertekenen van het VN-verdrag als we die gewoon niet nakomen?’
VN-Verdrag Handicap
De kritiek van het VN-Comité over de wijze waarop Nederland invulling geeft aan het VN-Verdrag Handicap is de Tweede Kamer niet ontgaan. Westerveld (GroenLinks-PvdA): ‘Recent werd Nederland snoeihard op de vingers getikt door de VN-commissie, die zegt dat er gebrek is aan beleid voor mensen met een beperking. Wat staat er over in het regeerprogramma? Dat is een nogal denigrerende opmerking over broodjes smeren.’ Joseph (NSC) steekt daarop de hand in eigen boezem: ‘Zelf vind ik het ook teleurstellend dat de ggz en de mensen met een beperking zo weinig, of helemaal niet, genoemd werden in het regeerprogramma. Ik denk inderdaad dat we daar meer prioriteit aan moeten geven.’
Naar verwachting is er op 3 december a.s. een apart debat over dit thema, dus veel Kamerleden kondigden vooral aan dat zij dan veel uitgebreider terugkomen op dit onderwerp. Bevers (VVD) gaf wel vast een inkijkje in zijn boodschap bij dat debat: ‘De samenleving wordt niet inclusiever door meer geld en meer overheid. Dat begint bij onze eigen houding en de wil om niemand aan de kant te laten staan. Dat vraagt om een passend huis, zorg in de buurt en de beschikbaarheid van goede ondersteuning.’ Staatssecretaris Maeijer zegt hierover: ‘Wij hebben nog serieuze stappen te zetten, zodat iedereen in deze samenleving kan meedoen. Daar ga ik hard voor aan de slag. Daar kom ik in het debat aan het einde van het jaar op terug. Hier kom ik ook terug op de werkagenda bij de Nationale strategie voor implementatie van het VN-verdrag Handicap, waar ik samen met de collega's uit het kabinet aan werk.’
‘Ik was twee weken geleden te gast bij Pauls Social Club. Daar spreken ze over mensen met mogelijkheden in plaats van over mensen met een beperking, ieder met zijn eigen dromen, wensen en talenten. Het is onze taak om hen die ruimte te geven. Daarom ben ik aan de slag met de uitvoering van de Toekomstagenda zorg en ondersteuning voor mensen met een beperking.’
Stagefonds
Het opheffen van het Stagefonds terwijl er enorme personeelstekorten zijn, roept onbegrip op in de Tweede Kamer. De Kamerleden Bushoff (GroenLinks-PvdA), Westerveld (GroenLinks-PvdA), Krul (CDA) en Dobbe (SP) gaan hier in hun eerste termijn van het debat op in. Als minister Agema vervolgens een rapport van de Algemene Rekenkamer aanhaalt over de doelmatigheid van het Stagefonds, halen meerdere Kamerleden de input aan die zij van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland kregen. Bikker (ChristenUnie): ‘De gehandicaptenzorg geeft bijvoorbeeld aan dat het een succes is, hoe er opgebouwd wordt en hoe het bijdraagt aan het werven van nieuwe krachten voor de gehandicaptenzorg. Dan vraag ik aan de minister om uit te leggen hoe dit bijdraagt aan het verbeteren van het arbeidsmarktbeleid van dit kabinet.’ En later in het debat ‘Maar nu mijn vraag aan de minister: maakt u zich sterk voor die gehandicaptenzorg en kunnen zij op die stages rekenen?’.
Ook Westerveld (GroenLinks-PvdA) benadrukt het belang van het Stagefonds voor de sector: ‘Het wordt namelijk wel degelijk goed besteed aan het begeleiden en opleiden van nieuwe mensen, bijvoorbeeld voor de gehandicaptensector.’ In reactie hierop doet minister Agema een toezegging; bij het uitwerken van een nieuwe regeling, waarvoor in principe 40 miljoen euro beschikbaar is (dat is één derde van de bezuiniging op het Stagefonds) is zij ‘bereid om de voorbeelden waar mevrouw Westerveld het over had nog eens te bekijken en daarbij te betrekken’.
Brancheopleidingen
De ministeries van VWS, OCW en SZW zijn, naar aanleiding van een eerder aangenomen motie, met elkaar in overleg over de toekomstige inbedding en financiering van de brancheopleidingen. Dat kost echter enige tijd, dus diende Westerveld (GroenLinks-PvdA) een amendement in om voor één jaar overbruggingsfinanciering te regelen vanuit de VWS-begroting. Minister Agema verwijst naar het ministerie van Onderwijs (OCW) en kondigt aan dat de minister van OCW met een brief zal komen. De Tweede Kamer stemt pas in december, als álle begrotingsdebatten achter de rug zijn, over de amendementen. Dus zal dit onderwerp ongetwijfeld terugkomen bij het debat over de begroting van OCW in de week van 25 november.
Wlz-kortingen, gemeentelijke verschillen en bouwsubsidie
Met name Dijk (SP) en Dobbe (SP) hekelen bij herhaling de bezuinigingen op de Wet langdurige zorg (Wlz) en noemen daarbij steeds de ouderenzorg, gehandicaptenzorg en ggz die hierdoor geraakt worden. De SP dient een motie en amendement in om deze bezuinigingen te schrappen. Ook roept de SP per motie op om iets te doen aan de huidige grote verschillen in financiële tegemoetkoming voor de zorgkosten tussen gemeenten. Staatssecretaris Maeijer ontraadt deze motie, omdat gemeenten maatwerk moeten kunnen bieden. Westerveld (GroenLinks-PvdA) vraagt aandacht voor de subsidieregeling waarmee wél woningen gebouwd kunnen worden voor ouderen met een Wlz-indicatie, maar níet voor ouderen met een beperking met een Wlz-indicatie. Rond de motie die Westerveld hierover indient, komt Agema met een antwoord dat afwijkt van het eerdere schriftelijke antwoord. Ze vraagt Westerveld de motie aan te houden (dus pas later in stemming te brengen) en belooft later schriftelijk terug te komen op dit punt.
‘Afgelopen maandag was ik op werkbezoek bij het Elzeneindhuis in Oss voor mensen met een ernstige meervoudige beperking. Ik vond het waanzinnig mooi om te zien hoe liefdevol de aandacht en omgang was binnen deze kleinschalige woonvoorziening. Dat is heel waardevol. Het is meer dan dat, want zorgmedewerkers gaan ook met cliënten op pad in de wijk. Dit vergroot de wereld van de bewoners en verstevigt het contact met de mensen om hen heen.’
Samenredzaamheid, Teletolk en herindicaties
Krul (CDA) vraagt aandacht voor de kracht van de samenleving, om het zorgstelsel houdbaar te maken: ‘De ouder die mantelzorg verleent aan zijn gehandicapte kind en die ook weleens wil helpen, of helpt, op de afdeling van de instelling waar zijn kind naartoe gaat. Er zit heel veel kracht in de samenleving, maar de overheid moet de ruimte geven waarin samenredzaamheid ook echt tot wasdom komt.’ Slagt-Tichelman (GroenLinks-PvdA) pleit voor 24/7 beschikbaarheid van de Teletolk bij 112. Nu is er tussen tien uur ’s avonds en zeven uur ’s ochtends geen tolk beschikbaar. Thiadens (PVV), Van Dijk (SGP) en Joseph (NSC) willen af van de jaarlijkse herindicaties voor mensen met een levenslange en levensbrede beperking. Paulusma (D66) stelt mede namens ChristenUnie en Volt voor om het eigen risico in de zorgkosten alleen voor chronisch zieken en mensen met een beperking te verlagen, dus niet voor iedereen. Gezien het Hoofdlijnenakkoord van deze coalitie zal dat voorstel niet op een meerderheid kunnen rekenen.
Stemmen over moties en amendementen
Op dinsdag 5 november stemt de Tweede Kamer over alle ingediende moties. En in december wordt er gestemd over de amendementen. Hierboven ik geprobeerd om te laten zien hoe er tijdens het begrotingsdebat over de gehandicaptensector en mensen met een beperking is gesproken. Helemaal volledig is dat natuurlijk nooit, hoewel ik m’n best heb gedaan zoveel mogelijk te noemen. De liefhebber kan het woordelijk verslag van de debatten ook zelf nog even nalezen op de website van de Tweede Kamer. Lees hier ook de brief die VGN in aanloop naar het begrotingsdebat aan de Tweede Kamer stuurde.
