Aafke Scharloo over de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag: ‘Bestuurder, neem je verantwoordelijkheid’

Het bewustzijn hoe groot het probleem is, ontbreekt

Scharloo is expert op het gebied van kinderen en volwassenen met ontwikkelingsproblemen, seksueel misbruik, mishandeling en trauma. Ze geeft aan dat met name op bestuursniveau het bewustzijn ontbreekt dat seksueel grensoverschrijdend gedrag een enorm probleem is. ‘Niet zomaar een probleem: een enorm probleem.’ Dat moet anders. Bestuurders neem je verantwoordelijkheid, is haar devies. ‘Maak de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag expliciet in de organisatie en sta daarvoor.’ Uit onderzoek blijkt namelijk dat de omgeving echt veiliger wordt als bestuurders zelf werk maken van het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. 

Iedereen is kwetsbaar

Welke organisatie heeft de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag op bestuursniveau in het jaarplan of in de begroting opgenomen? Welke organisatie traint het (hogere) management systematisch in het omgaan met processen die spelen rondom seksueel grensoverschrijdend gedrag? ‘Ik ken er niet veel.’ Ze wijst daarbij op de kwetsbaarheid binnen en van organisaties in plaats van op de kwetsbaarheid van mensen met een beperking. ‘Want, iedereen is kwetsbaar als het gaat om veiligheid.’ 

Risico’s binnen woonlocaties 

Ze geeft een voorbeeld. ‘We weten dat meer dan de helft van de mensen met een beperking misbruikt wordt door iemand anders met een beperking. We weten ook dat de kans op seksueel misbruik het grootst is als je in de buurt van een dader van seksueel misbruik woont. Waarom laten we dan toch pleger en slachtoffer binnen een woonlocatie wonen, waar bewoners bij elkaar naar binnen kunnen lopen en waar ook wisselende medewerkers werken die de bewoners niet goed genoeg kennen om (mogelijke) signalen van seksueel grensoverschrijdend gedrag te herkennen? Dat kan toch niet goed gaan?’

Ken je de taxichauffeur bij naam?

Er volgt nog een voorbeeld. ‘In veel organisaties is het gewoon dat begeleiders niet eens de naam weten van de taxichauffeur bij wie bewoners in de auto stappen. Dat zou je met je eigen kinderen nooit zo doen. Bij mijn weten heeft slechts één organisatie in de gehandicaptenzorg afspraken met het taxibedrijf dat alle chauffeurs een verklaring omtrent gedrag in de auto moeten hebben die zorgmedewerkers kunnen controleren. Dit alles zegt iets over het bewustzijn en de prioriteit met betrekking tot de veiligheid die we met elkaar in de zorg creëren’, geeft ze aan.

Veiligheid: een groot verschil in iemands leven

Het komt steeds weer neer op bewustwording, scholing, beleid en preventie. ‘Laat een expert, een ervaringsdeskundige en ouders meekijken: hoe kan de organisatie veiliger gemaakt worden voor bewoners en medewerkers? Dat maakt zo’n ontzettend groot verschil in iemands leven.’