Verslag werkconferentie VOBC over aanpak seksueel misbruik
Ervaringen en beleid delen en gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen om seksueel misbruik zoveel mogelijk te bestrijden. Met dat doel organiseerde de VOBC (Vereniging Orthopedagogische Behandelcentra) op 25 april een werkconferentie voor haar leden. Dit is mede in reactie op het onderzoek van de Commissie Samson. Daaruit blijkt dat in de jeugdzorg voor LVB-kinderen het risico op seksueel misbruik ruim drie maal zo groot is als in de reguliere jeugdzorg. Daders zijn meestal groepsgenoten, familie of derden en zelden groepsleiders.
Na het welkomstwoord volgde een inleiding door Aafke Scharloo vanuit haar positie als lid van de taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik. Zij schetste de zwakke plekken in de sector die het risico op seksueel misbruik vergroten, zoals de vele personeelswisselingen, het spanningsveld tussen leren gehoorzamen en het vergroten van de weerbaarheid (nee durven zeggen), het onderontwikkelde gevoel van LVB-jeugd voor persoonlijke ruimte en het risico dat schuilt in het verblijven in gemengde groepen.
Onderzoeksresultaten Commissie Samson
Xavier Moonen (voorzitter Landelijk Kenniscentrum LVB, docent/onderzoeker Universiteit van Amsterdam, beleidsadviseur Koraal Groep) presenteerde relevante onderzoeksresultaten van de Commissie Samson voor OBC’s. Hij ging in op deelonderzoek 5b van de commissie: ‘Seksueel grensoverschrijdend gedrag en misbruik bij kinderen en jongeren met een (licht) verstandelijke beperking’. Hij gaf aan dat het nog ontbreekt aan harde cijfers en benadrukte de cijfers achter de cijfers. Hij gaf daarbij als voorbeeld dat bijna twee derde van het misbruik in de vroege adolescentie plaatsvindt, ofwel dat in een derde van de gevallen jonge kinderen (van 4 tot 6 jaar) slachtoffer zijn. Verder roept hij op jongens die slachtoffer zijn niet te vergeten, al zijn de meisjes veruit in de meerderheid.
Volgens Moonen ontbreekt het vooral aan structurele aandacht voor het thema, waarbij speciale maatregelen zijn vereist tegen loverboy-problematiek. Instellingen moeten hun vrees voor reputatieschade opzij schuiven om te helpen voorkomen dat kinderen die aan hen zijn toevertrouwd in handen komen van loverboys, is zijn overtuiging.
Gevoel van machteloosheid
VGN-bestuurslid Jan van Hoek (bestuurder Ipse de Bruggen) uitte zijn gevoel van machteloosheid en zijn twijfels over de oplosbaarheid van het probleem. “Dat ontslaat ons echter niet van de plicht om onze verantwoordelijkheid te nemen”, benadrukte hij, waarbij hij aanspoort haalbare doelen te stellen, maatregelen zichtbaar te maken en aandacht te vragen voor de context, waarbij instellingen één van de (mogelijk) betrokken partijen zijn. “Niet om te relativeren, maar te nuanceren”, verduidelijkte hij.
Met de handreiking Seksualiteit en seksueel misbruik biedt de VGN aanknopingspunten voor verankering van de aanpak van seksueel misbruik in beleid en praktijk. Zie hier de presentatie.
Werkwijze Zonnehuizen en Vitree
Na deze presentaties verschoof het accent naar de OBC’s zelf en lichtten twee lidinstellingen toe hoe dit thema daar op de agenda staat. Zonnehuizen deelde haar beleidsmatige benadering en Vitree haar praktijkgerichte aanpak om een gezonde seksualiteit te bevorderen en seksueel grensoverschrijdend gedrag te beteugelen.
De werkwijze van Zonnehuizen is gestoeld op ‘breed melden’ en het voorkomen van stagnatie na de melding (bijvoorbeeld door een vaste contactpersoon bij de politie), wat wordt ervaren als het grootste risico. Klik hier voor de presentatie van Zonnehuizen.
Het advies vanuit Vitree is niet het zwaartepunt te leggen bij investeren in voorlichtingsmateriaal, want dat is al in ruime mate aanwezig. Het is vooral van belang medewerkers te faciliteren, trainen en ondersteunen bij het geven van seksuele opvoeding aan de jeugdigen. Dit begint bij het structureel integreren van het thema in (bij)scholing van medewerkers. Zie hier de presentatie van Vitree.
Visie en plan van aanpak
Het ochtenddeel werd afgesloten met een korte presentatie van José Schilderinck (bestuurder van Ambiq en bestuurdslid VOBC) over de visie en het plan van aanpak vanuit de VOBC om seksueel misbruik te voorkomen en een gezonde seksuele ontwikkeling te bevorderen.
