VGN: continue aandacht voor seksueel misbruik
Minderjarigen die uit huis zijn geplaatst in de residentiële jeugdzorg en pleegzorg zijn vaker slachtoffer van seksueel misbruik dan kinderen die thuis wonen, zeker als zij een verstandelijke beperking hebben. Dit is de conclusie van het onderzoek van de Commissie Samson. De gehandicaptensector spant zich al jaren in om seksueel misbruik tegen te gaan. De resultaten van het rapport van de Commissie Samson onderstrepen voor de VGN de noodzaak hieraan continu aandacht te besteden.
De Commissie Samson heeft onderzocht wat de aard en omvang is van seksueel misbruik van minderjarigen die op gezag van de overheid in residentiële jeugdinstellingen of pleeggezinnen waren geplaatst. De commissie deed dit in opdracht van de toenmalige ministers van Jeugd en Gezin en van Justitie en publiceerde vandaag de resultaten in het rapport Omringd door zorg, toch niet veilig.
Resultaten
De commissie heeft over de periode 1945-2010 achthonderd meldingen gekregen, merendeels van de slachtoffers zelf. De onderzoekers concluderen dat het risico op seksueel misbruik inherent is aan de residentiële jeugdzorg en de pleegzorg. Dat komt door de inrichting van de zorg, de problematiek en de zwaarbelaste achtergrond van de kinderen, de machtspositie van professionals en pleegouders en het gegeven dat fysiek contact onvermijdelijk en soms ook nodig is. Uit het rapport blijkt dat uit huis geplaatste kinderen twee keer zo vaak seksueel misbruik rapporteren dan gemiddeld bij kinderen die thuis wonen.
In driekwart van de meldingen gaat het om seksueel misbruik van minderjarigen met een (licht) verstandelijke beperking. De daders zijn merendeel mannelijk. De minderjarige daders zijn vaak leeftijds- c.q. groepsgenoot, hebben overwegend een verstandelijke beperking en een belaste achtergrond. De volwassen daders geven geen eenduidig beeld; de daad was situationeel bepaald (de daders hadden vooraf niet die bedoeling).
Gehandicaptenzorg
Het beeld dat de Commissie Samson geeft, komt overeen met dat van het rapport ‘Beperkt weerbaar’. De aanbevelingen sluiten aan bij wat er binnen en buiten de de VGN al in gang is gezet. De VGN heeft in november 2011 op ‘Beperkt weerbaar’ uitgebreid gereageerd en uitgelegd welke acties zij onderneemt om seksueel misbruik binnen de gehandicaptensector te voorkomen.
De sector blijft aandacht schenken aan het versterken van de weerbaarheid van haar cliënten en aan het screenen en professionaliseren van medewerkers. Zo is er een Convenant preventie seksueel misbruik, een handreiking Seksualiteit en seksueel misbruik en loopt er momenteel binnen het ‘Verbeterprogramma gehandicaptenzorg’ een leernetwerk Preventie seksueel misbruik. De scholing Omgaan met de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is recent beschikbaar voor organisaties. Ook is de VGN betrokken bij het ontwikkelen van een voorlichtingsfilm over seksualiteit.
Rond het onderwerp hangt er bij de onderzochte groep nog altijd een taboesfeer. Er is sprake van handelingsverlegenheid, zeker bij jonge medewerkers. De VGN onderschrijft de aanbeveling van de Commissie Samson dat er in de curricula van opleidingen op alle niveaus meer aandacht moet worden geschonken aan het omgaan met seksualiteit en seksueel misbruik.
Cultuuromslag
De Commissie Samson stelt dat seksueel misbruik van kinderen een taai, ongetemd probleem is, waar begripsmatig, beleidsmatig, getalsmatig en pragmatisch moeilijk vat op te krijgen is. Het gaat vooral om een cultuuromslag en investeren op lange termijn in plaats van scoren op korte termijn. Vooral investeren in het versterken van de expertise van professionals op de werkvloer. Men moet gericht zijn op vertrouwen, niet op beheersen en controle, op eigen oordeel boven protocol. Professionaliteit betekent het onderkennen van het bestaan van risico’s en het kunnen werken met onzekerheden.
'Schokkend'
VGN-directeur Hans Schirmbeck: ‘De resultaten van het onderzoek zijn schokkend. Het onderstreept dat het goed is dat de gehandicaptenzorg al jaren beleid voert het risico zo klein mogelijk te maken. Wij moeten al het nodige doen om de kwetsbare groep van mensen met een verstandelijke beperking weerbaar te maken. Omdat het voor hen moeilijk is aan te geven wanneer hun grens wordt overschreden. Verder is het goed als instellingen – binnen de mogelijkheden die er zijn - medewerkers bij hun sollicitatie screenen. En we moeten ervoor zorgen dat medewerkers signalen herkennen, het bespreekbaar kunnen maken en er gevolg aan kunnen geven. We moeten medewerkers toerusten in het omgaan met de variëteit van situaties die zich kunnen voordoen en op de protocollering van het handelen bij vermoedens of meldingen van misbruik. Ik zie dat instellingen daar al heel ver in zijn.’
Rapport
Deel 1 en 2 van het rapport zijn bij dit artikel als bijlage beschikbaar.
