Onderzoek Vergeten slachtoffers

Kennis en onderzoek Nieuws

De besturen van VGN en GGZ Nederland vinden het zeer wenselijk, dat er breed landelijk onderzoek wordt gedaan naar hoe de instellingen binnen de betreffende sectoren zijn omgegaan met behandeling, verpleging en verzorging van patiënten tussen 1940 – 1945. Zij baseren dat op de uitkomsten van een klein aantal veldonderzoeken, zoals bij de Willem Arntsz Hoeve. Het NIOD onderschrijft dit belang en is bereid dit onderzoek uit te voeren in samenwerking met de Universiteit Utrecht. Reden  voor de beide brancheorganisaties om samen een onafhankelijke stichting in het leven te roepen, die dit onderzoek gaat bevorderen: de Stichting Vergeten Slachtoffers Tweede Wereldoorlog.

Beheerder LimoenGroen
vergetenslachtoffers

“Ernstige verwaarlozing van geminachte mensen”

Het onderzoek, dat in de Willem Arntsz Hoeve is gedaan, is een goed voorbeeld van een dergelijk onderzoek naar wat er met de patiënten in deze instelling is gebeurd tijdens de Tweede Wereldoorlog.  De begeleidingscommissie sprak over “Ernstige verwaarlozing van geminachte mensen “. Maar over het verzwegen oorlogsleed van psychiatrische patiënten en mensen met een beperking in Nederland als geheel is nu ruim 70 jaar na de oorlog nog steeds  bijzonder weinig bekend. Onderzoek in enkele Europese landen heeft aangetoond dat vele patiënten onder erbarmelijke omstandigheden zijn overleden.

Eerherstel

Het onderzoek moet bijdragen aan eerherstel voor de overleden psychiatrische patiënten en mensen met een beperking. Verwanten van de overledenen krijgen meer duidelijkheid over wat er gebeurd is met hun familieleden. Medewerkers van instellingen zullen een beter inzicht krijgen in het verleden.

Doel en aanpak van het onderzoek

Het wetenschappelijk onderzoek moet een helder beeld geven van de wijze waarop gedurende de Tweede Wereldoorlog de instellingen zijn omgegaan met de behandeling, verpleging en verzorging van de gemarginaliseerde en kwetsbare patiënten. Daarnaast is de rol die autoriteiten hebben gespeeld van belang. De voorgeschiedenis, relevante ontwikkelingen in de sectoren, die van invloed waren op de instellingen en vergelijking met andere landen krijgen uiteraard ruim aandacht bij het onderzoek. Het NIOD en de universiteit staan een projectmatig aanpak voor waarbij zij in de eerste fase goed aansluiten bij eerdere initiatieven en bekijken waar relevante informatie te vinden is.

Belang voor de toekomst

De uitkomsten van het onderzoek zullen duidelijk inzicht moeten geven over de kwetsbaarheid onder uitzonderlijke maatschappelijke omstandigheden van groepen die afhankelijk zijn van zorg in instellingen. Een kwetsbaarheid die tot op de dag van vandaag in conflict- en crisisgebieden aan de orde is. In samenhang daarmee is het zinvol de situatie van deze instellingen ten tijde van de bezetting te vergelijken met zorginstellingen in recente  omstandigheden van oorlog en vreemde overheersing.  Het belang is ook onderschreven door de voormalige staatssecretaris van VWS, Martin van Rijn, die het veld opriep initiatieven te ontwikkelen, en door het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Daarnaast is er een groeiende steun voor dit onderzoek bij patiënten-, cliënten- en beroepsorganisaties.

Deelname en financiering

Het onderzoek heeft alleen kans van slagen als het breed wordt gedragen en ondersteund door het veld. Dat betekent beschikbaarstelling van informatie en gegevens, het eventueel verlenen van concrete medewerking en het op bescheiden schaal financieel ondersteunen van het onderzoek. Veelal is gebruikelijk dat de kosten voor het onderzoek ten minste voor de helft worden gedragen door het veld. Voor de financiering van de andere helft vraagt de stichting subsidie bij fondsen en overheid aan.

De begroting voor het onderzoek door het NIOD bedraagt vijf ton. Bijkomende kosten kunnen onder andere ontstaan bij het verwerven van subsidies, eventuele extra ondersteuning van het veld gedurende het onderzoekstraject , publieke aandacht geven en door de beperkte organisatiekosten van de stichting. Een totaal bedrag van zes ton is een realistische  perspectief.

VGN en GGZ Nederland willen in het bijzonder benadrukken, dat het lot van psychisch kwetsbare en gemarginaliseerde mensen in tijden van toekomstige schaarste en nood - en daarmee lessen voor de toekomst voortvloeiend uit onderzoek naar het verleden -  de verantwoordelijkheid is van alle zorginstellingen. Het ondersteunen van het onderhavige onderzoek is dan ook een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid.

Graag legt het bestuur u de vraag voor of u in principe bereid bent aan het onderzoek deel te nemen en/of het op bescheiden schaal mede te financieren. U kunt bijgaand antwoordformulier mailen aan Henriëtte Jongejan, hjongejan@ggznederland.nl.

Nadere informatie

Vanuit het NIOD zal  mevrouw Regina Grüter als kwartiermaker fungeren. In de komende maanden zal zij zich op de sectoren oriënteren. Daarnaast zullen een aantal informatieve bijeenkomsten plaats vinden voor het veld.

Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met één van de leden van het bestuur van de Stichting Vergeten Slachtoffers Tweede Wereldoorlog:

 

Deze pagina is een onderdeel van

Kennis en onderzoek

Relevante artikelen