Patrick van Zundert: ‘Nu ga ik met mijn zorgcollega’s op een soort trainingskamp – dat werkt!’

Patrick weet het nog precies, de eerste wedstrijd die hij in 1996 speelde voor Willem II. Het was in de derby tegen NAC. ‘Ik mocht het veld op, teamgenoten zeiden dingen als: ga ervan genieten, speel zoals je altijd doet. Maar ik was natuurlijk hartstikke zenuwachtig. Ik dacht aan al die duizenden mensen die naar me zaten te kijken op de tribune, aan de mensen voor de tv. Tót het moment van het eerste balcontact. Dat was goed. En toen raakte ik helemaal in de flow’. 

Op een assist van Patrick maakte Willem II een goal. Een wedstrijd later scoorde hij zelf. Twee seizoenen speelde hij bij de voetbalclub. Hij raakte geblesseerd, en belandde op een zijspoor. Voetbalde nog in België, en later in de zaterdag hoofdklasse bij Top Oss. Uiteindelijk werd voetbal een hobby, en ging Patrick aan de slag bij verschillende verzekeraars. ‘Maar echt voldoening haalde ik daar niet uit.’

Connectie met het G-team

Mensen met een beperking trokken Patrick altijd aan. ‘Ik heb een neefje met een licht verstandelijke beperking, en op feestjes zochten we elkaar altijd op. We hadden gewoon een klik. Mijn zoontje zit op hockey, na hem speelt het G-team. En ook met die spelertjes had ik een connectie. Altijd even een praatje: ‘Hoe hebben jullie gespeeld jongens? Nog gescoord?’

Het was uiteindelijk Patricks buurvrouw die hem het zetje naar de gehandicaptenzorg gaf. Zij werkte bij Amarant. ‘Moet je niet bij ons komen werken?’ Inmiddels is Patrick persoonlijk begeleider bij Prisma. Daar werkt hij in de complexe zorg. ‘Eén van mijn cliënten is een man van 30 die moeite heeft met overgangen. Hij heeft een angststoornis en kan niet praten. Als hij zich niet veilig voelt, wordt hij agressief naar anderen, ook naar ons. En dat kan al gebeuren omdat ergens een schroefje niet helemaal goed in de muur zit. Daarom heeft hij veel veiligheid en nabijheid nodig. Die bieden wij hem.’ 

Patricks verleden in de topsport helpt hem bij dit werk. Drie belangrijke lessen leerde hij er: zorg dat je allemaal voor hetzelfde doel gaat, train op specifieke vaardigheden en zorg dat de spullen op orde zijn. 

Koffiejuffrouw en directeur

‘Bij Willem II speelde ik ook een tijdje onder Co Adriaanse. Die man wilde succes met onze club, dus hij wilde dat álles en íedereen in het teken stond van dat doel. Van de koffiejuffrouw tot de directeur. En als je daar niet aan mee wilde werken, was hij er snel klaar mee. Daar kunnen we van leren in de complexe zorg. De doelen bepalen doen we best goed. Samen met verwanten en bijvoorbeeld gedragsdeskundigen kijken we wat een cliënt nodig heeft. Een doel kan zijn dat iemand zich rustiger voelt, maar ook dat hij bijvoorbeeld niet meer in zijn bed plast. Als we werken aan die doelen, mogen we nog best wat directer zijn naar elkaar. We zijn in de zorg soms zo lief en voorzichtig. Als iemand je in het voetbal aanspeelt op het verkeerde been, zeg je gewoon: hé joh, je moet mijn rechterbeen hebben. In de zorg is dat lastiger. Terwijl ik feedback echt liever direct hoor, dan via via op een heel ander moment.’ 

‘Humor helpt daar enorm bij. Ik had in het begin best wat opstartproblemen. Ik was vooral gefocust op cliënten, en minder op taken die ook moesten gebeuren. De vaatwasser, de was, dat werk. Dan zei een collega: ‘Hé Patrick, ziddegij lekker in de zetel?’ Dat was een fijne manier om mij te wijzen op wat ik ook moest doen.’ 
En soms lukt het ook gewoon niet met een collega. ‘We hoeven echt niet over een nacht ijs te gaan met afscheid nemen van mensen. Maar als iemand echt niet functioneert, of niet bijdraagt aan het doel, moet je wel keuzes durven maken.’

Trainen voor escalaties

Samen voor een doel gaan, wordt extra effectief als je samen oefent. ‘Bij Willem II gingen we op trainingskamp. Je trainde dan voor een specifieke wedstrijd. Dat was enorm goed voor het niveau. Nu bij die cliënt over wie ik het net had, doen we dat ook. We hebben specifiek getraind wat we doen bij een escalatie. Je moet je voorstellen dat daar dan zes, zeven man aan te pas komt. Het doel is dat hij en wij geen pijn krijgen, en dat hij naar de rustruimte gaat of gecontroleerd op de groep kan blijven. Die training werpt echt zijn vruchten af. We staan steviger in onze schoenen, en vertrouwen meer op elkaar. Dat is niet alleen goed bij escalaties, onze cliënt voelt zich door onze houding veiliger, en daardoor neemt het aantal escalaties af.’

Goed voor elkaar

Dan de spullen, die moeten gewoon goed zijn volgens Patrick. ‘Topvoetbal kun je alleen spelen op fatsoenlijke schoenen en op een onderhouden grasmat. Zo is het in de zorg ook, wat mij betreft. De kamer van mijn cliënt moest worden opgeknapt. Ik denk dan: laten we dat meteen echt goed voor elkaar maken. Met meubels die mooi en stevig zijn, met strakke muren enzovoort. Dat geeft dan in eerste instantie wat discussie, want het is niet goedkoop. Tegelijkertijd weet ik zeker dat je hier uiteindelijk geld mee bespaart. Onze cliënt voelt zich veiliger, en er zullen minder escalaties zijn. Dat is natuurlijk ook veel beter voor medewerkers, want al die escalaties vergroten het risico op overbelasting en uitval. Bovendien maakt onze cliënt bij escalaties dingen stuk. Goedkope dingen gaan eerder stuk, moeten dan weer vervangen worden, en dan ben je alsnog duur uit.’

Alles draait om contact

Terug naar de eerste wedstrijd van Patrick. De zenuwen die wegvielen toen het balcontact goed was. ‘In de zorg is dat eigenlijk ook zo. Het draait allemaal om goed contact met je cliënt. Die scant je en heeft het binnen no-time door als je niet lekker in je vel zit. Dat moet dus ook een onderwerp zijn met je collega’s. Dat je eerlijk bent als je niet goed hebt geslapen, of gedoe thuis hebt. Zodat je collega een stapje naar voren kan doen. Zo doen we dat over en weer voor elkaar. Dat werkt enorm goed. Zo zijn we samen echt een team voor onze cliënten.’

Meer lezen?

Dit verhaal is onderdeel van een VGN-onderzoek naar de gelijkenissen tussen topsport en de complexe zorg. De uitkomsten van dit traject zijn op deze pagina te vinden.