Boris van der Ham over passend onderwijs: ‘Een groeiend aantal kinderen krijgt niet het onderwijs dat ze verdient'

Leren binnen hun eigen mogelijkheden

Onlangs was ik op bezoek bij een kinderdienstencentrum binnen de jeugdzorg. In de groep die ik bezocht, hebben de meeste kinderen een combinatie van autisme en een verstandelijke beperking. Ze leren binnen hun eigen mogelijkheden te communiceren en ervaren zichtbaar veel veiligheid en plezier. Tegelijkertijd kunnen de twee begeleiders van de groep goed overweg met de dagelijkse beslommeringen van de kinderen, of het nu een epileptische aanval is, plotselinge boosheid, of een wondje dat werd opengekrabd. Indrukwekkend!

Ieder kind verdient een passende plek

Zo zou het voor ieder kind moeten zijn, dacht ik. Ieder kind verdient een passende plek om te kunnen leren en ontwikkelen. Helaas is dat niet vanzelfsprekend. Ook tijdens dit werkbezoek werd verteld dat sommige kinderen dagbehandeling krijgen, terwijl ze eigenlijk naar het speciaal onderwijs of misschien zelfs het reguliere onderwijs kunnen doorstromen. 

Het systeem loopt vast

Aan de ene kant betekent dit dat deze kinderen nu niet meer op de voor hen best passende plek zitten. Het betekent ook dat de druk op de ondersteuning op deze locaties groter wordt, wat juist weer ten koste gaat van de kinderen die dit soort specialistische zorg zo hard nodig hebben. Het systeem loopt vast. Steeds meer jongeren vallen tussen wal en schip en komen in de problemen doordat ze niet het onderwijs en de zorg krijgen dat is afgestemd op hun behoeften en kwaliteiten. 

Record aantal kinderen zit thuis zonder onderwijs

Afgelopen weken heb ik meerdere organisaties binnen de jeugdzorg bezocht. Bij al die werkbezoeken praatten we over het ‘verdwaald raken’ van jongeren. Hoe zorgen we ervoor dat we jongeren met een rugzakje een passende plek in het onderwijs en in de maatschappij bieden, zonder overvraging, maar zeker ook zonder ondervraging? Helaas is de realiteit een bedroevend andere: er zit door het slecht functioneren van de wet ‘Passend Onderwijs’ inmiddels een recordaantal kinderen thuis, zonder onderwijs. 

Het papier is geduldig

Dit grote aantal thuiszitters, het slecht functioneren van ‘Passend Onderwijs’ en het dichtslibben van het speciaal onderwijs en specialistische zorg voor kinderen heeft geen duidelijke probleemeigenaar. Eind maart heeft de minister van Onderwijs weliswaar met het ministerie van VWS een brief naar de Tweede Kamer gestuurd om zaken rond het passend onderwijs te verbeteren, maar het papier is geduldig. Hoe snel gaat dit effect hebben op de inmiddels twintigduizend kinderen die thuiszitten? Ik vrees veel te weinig.

Minder meedoen in de samenleving

Als jongeren niet op een passende plek zitten, dan blijft het aantal kinderen dat uitvalt en daarmee het aantal thuiszitters stijgen, en krijgt ook een groeiend aantal kinderen niet het onderwijs dat ze verdient. Dat probleem werpt een enorm zorgwekkende schaduw richting de toekomst omdat een grote groep jongeren straks minder kan meedoen in onze samenleving.

Mengen in het onderwijs-zorgdebat

Zo indrukwekkend als ik het werk van de mensen op het kinderdienstencentrum vond, zo schrijnend vind ik de situatie van vele andere kinderen. Wij als gehandicaptenzorg zullen ons dus ook stevig in de discussie over zorg en onderwijs gaan mengen. Doe je mee?

Deze column komt uit de mei-editie van Markant, het tijdschrift van de VGN. Lees in deze editie ook over ons bezoek aan de Raphaëlstichting waar Mila kan zijn wie zij is.