Boris van der Ham: ‘het begint allemaal met een vertrouwd gezicht’

Een nachtdienst meedraaien

Met loeiende sirenes en enorme snelheden vlogen we over de weg. Voorin de politieauto voelde ik de G-krachten op mijn lichaam. ‘Ben je ok?’, vroeg de politieman achter het stuur. Ja, sterker nog: de kleine jongen in mij kwam los. Ik draaide een nachtdienst met de politie mee en om dit vertoon mee te maken was geweldig.

In aanraking met de politie

Dat ik met de politie meeliep, had alles met de gehandicaptenzorg te maken. Een behoorlijk groot deel van de mensen die in aanraking komen met politie en justitie heeft een licht verstandelijke beperking, zo leren ons de cijfers. Regelmatig in combinatie met psychische problematiek. Hoe komen zij in aanraking met de politie? En hoe gaat de politie daarmee om?

Een jongen uit een ggz-organisatie

In volle vaart reden we, achter het dashboard vol technologie, naar een mogelijke roof van een bouwkeet. Het bleek loos alarm. Even later snelden we naar een treinstation omdat een spoorloper waarschijnlijk een einde aan zijn leven wilde maken. We troffen een jongen aan die in een ggz-organisatie verblijft en een verstandelijke beperking heeft. De agenten stelden hem rustig op zijn gemak en droegen hem zonder drama weer over aan de voor hem bekende medewerkers van zijn instelling.

Er bleek toch meer aan de hand te zijn

Op een ander moment reden we, in een veel rustiger tempo, naar een pleintje in het centrum van de stad waar drie minderjarige jongeren rondhingen, alcohol dronken en overlast veroorzaakten. Niet heel veel aan de hand, zou je denken; er staan wel vaker jongeren te drinken op een pleintje. Dat bleek toch anders te zijn.

Toen de politie naar de adressen van de jongeren vroeg om hen, volgens protocol naar huis te brengen, gaven twee van hen valse gegevens op. Toen ik later vroeg op welk moment de agent wist dat hier meer aan de hand was, zei hij dat het bij dat liegen was.

Indrukwekkend gesprek tussen de agent en de moeder

Tijdens de tocht langs de verschillende ouders bleek er van alles te spelen. Een moeizame scheiding, lvb-problematiek, een broertje dat scooters rooft, en een meisje dat al ruim een week over de landsgrens alleen thuis zit, omdat haar moeder op vakantie is. Heel indrukwekkend was het gesprek tussen de agent en een moeder die wanhopig in tranen uitbarstte toen haar kind werd thuisgebracht. ‘Hoe moet dit nou toch verder?’ Er volgde een indringend gesprek tussen de agent en de moeder over grenzen stellen. Maar het was vooral troostend. 

Onvermogen om hun leven op koers te houden

Zo ging het door: kleine en grote criminaliteit, en veel tragische gevallen waar vooral een groot onvermogen van de mensen bleek om hun leven op koers te houden. In die laatste groep was steeds een grote overlap met een deel van ‘onze’ sector. Toen ik ‘s ochtends vroeg naar bed ging, bleef de vraag van die moeder me bij. Hoe moet dit nou verder?

Vertrouwen opbouwen is belangrijk

Ik vroeg het eerder op de avond ook aan de agent. Hij vertelde dat dit deel van de Nederlanders vaak geen vertrouwen heeft in de politie, in de zorg en gezag. De enige manier om tot hen door te dringen is puur handwerk. Hij rijdt door de wijk, drinkt koffie met buurtbewoners, is duidelijk en streng, maar geeft ook vertrouwen en complimenten. Wat daarbij misschien nog wel het belangrijkste is: continuïteit in gezichten. Het is essentieel om een band op te bouwen, waardoor je als agent dingen eerder ziet, en de mensen zich eerder bij je melden.

Een vertrouwd gezicht, continuïteit van zorg, het zijn begrippen en wensen die we in de gehandicaptenzorg ook kennen. Daarin is in de zorg, politie, onderwijs maar ook woningcorporaties en alle andere diensten nog een wereld te winnen. Sirenes, een dashboard vol technologie of een snelle auto zijn hulpmiddelen, maar het begint allemaal met een vertrouwd gezicht.

Deze column komt uit de derde editie van 2023 van Markant, het tijdschrift van de VGN.