Systeem: ‘Het piept en kraakt in de sector. En dat signaal hebben we glashelder afgegeven’
Een goed werkend systeem van duidelijke regelgeving en passende bekostiging. Dat is absoluut noodzakelijk voor het leveren van goede gehandicaptenzorg. Afgelopen jaar bleek dat het systeem steeds meer onder druk staat. De VGN maakte zich hard voor oplossingen. Dick de Wit, Ernst Klunder en Beatrijs van Riessen vertellen erover.
Klunder: ‘Dat niet al onze leden zwarte cijfers schrijven, was de laatste jaren al een gegeven. Maar hoe meer organisaties hun jaarcijfers over 2022 bekend maakten, hoe duidelijker het werd dat de branche er financieel nog een stuk slechter voor stond dan de jaren daarvoor. De jaarcijfers waren een zorgelijk signaal. Zeker omdat er voor de komende jaren nog tariefskortingen op stapel staan.’
Donkere wolken
De Wit: ‘Daarom hebben we deze zorgen vanaf april breed gedeeld. En hebben we onderzoek laten doen naar de oorzaken en de verwachtingen voor de komende jaren. Boosdoeners bleken onder meer de inflatie, de gestegen rente en bouwkosten en de snel oplopende kosten voor personeel niet in loondienst. We hebben een donkerewolken-campagne gevoerd, waarbij leden van de VGN lieten zien wat in de praktijk de problemen waren en wat ze er zelf aan konden doen. De lessen en inzichten die daaruit kwamen, brachten we weer onder de aandacht bij leden, zorgkantoren, Kamerleden en ministeries. Onder meer met een serie podcasts, blogs, en brieven aan de Tweede Kamer.’
Klunder: ‘Onze leden zitten financieel in een lastig parket. En tot onze spijt hielden de zorgkantoren daar geen rekening mee in de bekostiging. Samen met 58 leden hebben we daarom een bijzondere stap gezet, en zijn we een rechtszaak begonnen tegen de zorgkantoren. Die zaak hebben we in eerste aanleg verloren, maar hij had toen al wél effect gehad. Zo is het richttarief verhoogd , en is een specifieke korting op de NHC teruggedraaid.’
Na de uitspraak van de rechtbank tekenden 54 leden van de VGN een spoedappel aan bij het Gerechtshof. Op 13 februari 2024 deed het Hof uitspraak. Van Riessen: ‘Het Hof heeft ons op vrijwel alle punten gelijk gegeven, en de zorgkantoren zullen de tarieven voor 2024 moeten herberekenen. We zijn blij met deze uitspraak, maar bij voorkeur lossen we dit soort problemen in overleg op - en niet via de rechter. Daarover spreken we verder met de zorgkantoren.’
‘‘Al vanaf de eerste plannen hebben wij ons tegen de Wet zorg en dwang gekeerd. En nu de wet in werking is, zien we onze bezwaren bevestigd.’’
Uit bestuurlijk overleg
Ook op andere vlakken trok de VGN flink aan de bel in 2023. De Wit: ‘Al vanaf de eerste plannen hebben wij ons tegen de Wet zorg en dwang gekeerd. En nu de wet in werking is, zien we bevestigd dat dat terecht is. De wet komt weliswaar voort uit goede bedoelingen, maar sluit niet aan bij de praktijk. De wet is veel te bureaucratisch, en leidt in de praktijk tot een onwerkbaar administratief circus - zonder dat de situatie voor de client er echt door verbetert. We hebben de laatste jaren met zijn allen hard gewerkt aan het terugdringen van administratieve belasting, en hiermee creëren we juist het tegenovergestelde. Terwijl er in de praktijk nauwelijks anders gewerkt wordt. Dat vinden we zonde.’
Van Riessen: ‘Over dit onderwerp waren we al een tijd in overleg met de minister voor Langdurige Zorg en Sport, en met andere betrokken partijen. En dat bestuurlijk overleg leverde wel íets op, maar lang niet genoeg, in onze beleving. Daarom hebben we, als enige van de zestien partijen, niet met de bestuurlijke afspraken ingestemd. Dat is heel jammer, maar we wilden een serieus signaal afgeven. Er moet een fundamentele herziening van de wet komen, vinden wij.’
Klunder: ‘Op dit moment werkt het systeem in de breedste zin van het woord niet goed meer. In ieder geval niet voor onze cliënten. Het wordt steeds moeilijker om medewerkers te vinden, de bekostiging wordt steeds krapper, en de regeldruk neemt toe. Dat is allemaal niet nieuw, maar de rek is er wel zo’n beetje uit. Het piept en kraakt in de sector. En dat signaal hebben we afgelopen jaar zo duidelijk als we konden afgegeven.’
Anders verantwoorden
Met de Minister van VWS is de VGN al jaren in gesprek over het ontregelen van de langdurige zorg. Klunder: ‘Er zijn afgelopen jaar weer verschillende bestuurlijke overleggen geweest. En we doen al jaren mee aan het programma (Ont)Regel de Zorg, waarbij specifieke knelpunten worden aangepakt. Dat heeft de afgelopen jaren een paar resultaten opgeleverd. Zo is een schriftelijke zorgovereenkomst niet altijd meer nodig, en hoeft niet iedere wijziging in een zorgleefplan van handtekeningen te worden voorzien. Maar de belangrijkste punten voor de VGN zijn nog niet aangepakt. Bijvoorbeeld de veel te hoge lastendruk in het sociaal domein, en het feit dat medewerkers nog steeds zo’n dertig procent van hun tijd kwijt zijn aan regeladministratie.’
Van Riessen: ‘Gelukkig kijken veel leden ook kritisch naar zichzelf. Wij steunen en faciliteren ze daarbij. Een goed voorbeeld is het experiment Vernieuwd verantwoorden. Daarbij zijn vijf leden onder begeleiding van KPMG aan de slag met een manier van verantwoorden die beter aansluit bij hun manier van werken.’
Meer lezen
Dit artikel is een onderdeel van het jaarverslag van de VGN over het jaar 2023.
