Moreel Beraad: Balans tussen kwaliteit van leven en zelfbeschadiging

Koude rillingen

Het was een moreel beraad dat Ria van Remmerden, gespreksleider bij zorgorganisatie Pluryn, meerdere keren de koude rillingen opleverde. ‘Ik heb als teammanager heus extreme dingen meegemaakt met cliënten, maar het exorbitante in het zelfbeschadigende gedrag van Yara dat we bespraken, vond ik niet te geloven. Ze liet zich van de trap en het balkon vallen, dronk chloor, slikte batterijen en andere scherpe dingen in en beschadigde zichzelf op alle mogelijke manieren. Het meiske is vijftien, een kind nog. Vreselijk.’

Leveren we goede zorg?

Leveren we goede zorg aan Yara? Dat was de centrale vraag tijdens het moreel beraad. Het werd al snel duidelijk dat het zoeken was naar de balans tussen kwaliteit van leven en het risico op zelfbeschadigend gedrag. ‘Als we Yara zouden weghouden bij alle scharen, naalden, scherven en noem het maar op, dan zou ze opgesloten zitten op een kamertje met één op één begeleiding. En het team gunde haar, ook gezien haar jonge leeftijd, meer kwaliteit van leven. Het team bleef hoop houden op verbetering en ze bleven het proberen: een uurtje naar school, een wandeling, even meedraaien op de groep. De begeleiders voelden zich moreel verantwoordelijk voor Yara en hadden heel sterk de drive om haar te redden.’

Menszijn

Het viel Van Remmerden op hoe liefdevol en vol compassie er over Yara werd gepraat tijdens het moreel beraad. ‘Ze werd voortdurend bij haar naam genoemd. Dat benadrukte voor mij heel erg het menszijn van Yara en veel minder haar cliëntstatus. Ik heb geen een keer gehoord dat het team teleurgesteld in haar was.’

Ondertussen steeg het ziekteverzuim binnen het team. De impact van het gedrag van Yara op het team was groot. En dus kantelde de vraagstelling binnen het moreel beraad naar: zijn we eigenlijk te lang doorgegaan in de zorg voor Yara? Nee, zeiden alle aanwezigen op één persoon na. Ja, zei de directeur behandeling van Pluryn. ‘Uit compassie met het team’, nuanceert Van Remmerden. ‘Want er waren goede, professionele medewerkers uitgevallen.’

Wanneer trek je aan de bel?

‘Het is een tendens in de zorg: mensen willen het graag goed doen en lang voor cliënten blijven zorgen, maar soms gaat dat niet meer. Dan zijn er andere expertises of instanties nodig. De ggz bijvoorbeeld, waar Yara uiteindelijk terechtkwam. Wanneer trek je aan de bel? De balans van goed voor de cliënt zorgen en als begeleider goed voor jezelf zorgen, kan heel wankel zijn. Maar de focus kan niet altijd alleen maar liggen op de kwaliteit van leven van de cliënt. En toch is het heel moeilijk om in de waan van de dag stil te staan en te reflecteren: doen we het nog goed? Is het humaan wat we doen, zowel naar de cliënt toe als naar onszelf als zorgprofessionals?’ 

De naam Yara is gefingeerd.

Dit artikel komt uit de derde editie van 2024 van Markant, het tijdschrift van de VGN.