Gelukstraining voor mensen met een licht verstandelijke beperking

Feestelijke afsluiting van de Gelukstraining

Het is een zonnige maandagochtend: vijf ervaringsdeskundigen van zorgorganisatie Cello komen bijeen voor de feestelijke afsluiting van hun Gelukstraining, een training speciaal voor mensen met een licht verstandelijke beperking. De training – zes bijeenkomsten verdeeld over drie maanden – is ontworpen door Nanette van der Heiden. Ze schuift alvast de stoelen in een kring en legt de geluksdiploma’s klaar op een tafel. Deelneemster Rosita is als eerste aanwezig. Ze drentelt door de ruimte, haalt haar telefoon tevoorschijn en swipet door de foto’s van haar kleinkinderen. ‘Mooi he?’ Ooit wil ze hen trakteren op een bezoek aan Disneyland Parijs. ‘Dat is mijn droom. Ik spaar ervoor.’

Angsten en onzekerheden

Als alle deelnemers aanwezig zijn, gaat Van der Heiden de kring af: ‘Hoe kijk je terug op de training?’ Iedereen heeft een verhaal over angsten en onzekerheden vóór de Gelukstraining. Zoals Nathan: hij belde zijn moeder zo’n vijftien keer per dag voor bijval en advies. En Richelle: zij voelde zich ondanks vele traumatherapieën vaak ongelukkig en had eetbuien. Esmyralda durfde geen badpak meer te dragen sinds ze een stoma heeft. Sonja kon lastig omgaan met de ernstige ziekte van haar vader. En tot slot Rosita: zij drukte zichzelf graag naar de achtergrond. Ze werd het liefst niet gezien.

Stichting Maximaal Geluk

Van der Heiden studeerde Omgangskunde aan de lerarenopleiding in Utrecht. Ze gaf jarenlang trainingen in grote bedrijven over teamcoaching en werkgeluk. Op een dag kreeg ze een verzoek voor een training Persoonlijke Ontwikkeling bij een sociale werkplaats. Het was voor haar een keerpunt. Van der Heiden: ‘Het waren zulke mooie, pure deelnemers met zoveel kwaliteiten. Tegelijkertijd zag ik hoeveel behoefte er was aan een ontwikkelingstraject op maat. Toen heb ik de Gelukstraining ontworpen en fondsen gezocht om de stichting Maximaal Geluk op te richten, zodat mensen met een licht verstandelijke beperking de training kosteloos volgen. Ik leer hen omgaan met angst en onzekerheid. Deelnemers zitten na de training beter in hun vel. Ze functioneren beter.’

Lief zijn voor jezelf

De training behandelt vier pijlers die van invloed zijn op geluksbeleving. De eerste is: Lief zijn voor jezelf. Er is een pijler: Lief zijn voor je lichaam, over gezond eten en vitaliteit, en een pijler: Je eigen pad kiezen. Van der Heiden: ‘Mensen met een licht verstandelijke beperking hebben mensen om zich heen die, met alle goede  bedoelingen, weten wat goed voor hen is. Maar wat willen zij zelf? Ze komen na de training beter voor zichzelf op én vragen hulp om hun doelen te verwezenlijken.’ De laatste pijler is: Durven en doen. ‘Eén van de deelnemers durfde al jaren geen jurk meer te dragen. In de training vatte ze de moed om het wel weer te doen. Ze ontdekte dat het haar gelukkiger maakte.’

Deelnemers zijn gegroeid

Terug naar de training, waar de cursisten hun successen benoemen. Richelle is milder naar zichzelf en laat zich niet meer zo opjagen. Ze vertelt over een onverwacht weekend logeren bij haar schoonouders: ‘Ik moest heel snel mijn tas inpakken. Vroeger raakte ik dan in paniek. Dit keer niet.’ Esmyralda zwemt weer. Nathan belt zijn moeder nog slechts een keer per dag, Sonja onderneemt stappen  voor een reis naar Lourdes, en Rosita heeft met haar begeleiders een spaarplan gemaakt voor een bezoek aan Disneyland. Van der Heiden prijst voortdurend de stappen: ‘Wauw wat zijn jullie gegroeid! Zien jullie het zelf ook?’

Blijf niet hangen in sombere gedachten

De Gelukstraining is bedoeld voor mensen die moeite hebben het geluk te vinden.  Van der Heiden: ‘Nadrukkelijk niet voor mensen met grote psychische of  psychiatrische problemen.’ Samen met orthopedagogen van stichting Reinaerde onderzoekt ze de resultaten op korte en lange termijn. ‘Niet iedereen houdt het ook na de training vol om successen in een boekje te schrijven en negatieve gedachtes om te buigen. Maar er is ook een groep die het wél blijft doen. Zij maken zich de nieuwe denkwijze eigen.’ Drie maanden na de training is er een terugkomdag. Van der Heiden: ‘Daar help ik de nieuwe overtuigingen weer even op te frissen.’ Ze leert de cursisten overigens ook dat negatieve gevoelens bij het leven horen. ‘Iedereen staat ’s morgens wel eens op met zo’n gevoel van schiet mij maar lek. Omarm ook die gevoelens. Maar blijf er niet in hangen.’

Toekomstplannen: voor iedereen een gratis training

De training draait nu zo’n twee jaar en is nog steeds in ontwikkeling. ‘Ik wil  begeleiders en ouders nog intensiever betrekken. Hoe gaat het thuis? Hoe gaan deelnemers om met conflicten? Brengen ze de nieuwe inzichten consequent in de praktijk? Een supportsysteem is belangrijk om een verandering tot stand te brengen.’ Haar droom is om alle mensen met een licht verstandelijke beperking in Nederland kosteloos te laten profiteren van de training. Ze maakt plannen voor een train-de-trainer-opleiding. ‘Via Stichting Maximaal Geluk zoek ik naar subsidieverstrekkers en andere inkomstenbronnen. Veel werknemers doen dit soort trainingen op kosten van de werkgever. Mensen met een verstandelijke beperking krijgen die kans niet.’

Uitreiking van de geluksdiploma’s

De deelnemers aan de Gelukstraining hebben vandaag voor elkaar een cadeau gemaakt. Sonja leest de kaart voor die Richelle voor haar heeft geschreven: ‘Lieve Sonja, wat ben jij een supermooie, sterke vrouw geworden. Luister naar je hart en voorkom dat onzekerheden je leven ruïneren. Je bent een topper.’ Sonja’s stem trilt ervan. ‘Dank je wel Richelle’, zegt ze. ‘Heel mooi.’ En dan stromen de gasten binnen voor de feestelijke diploma-uitreiking. Van der Heiden heeft voor elke cursist een bemoedigend woord. ‘Meid, wat ben jij gegroeid.’ En tegen Esmyralda: ‘Dankjewel voor wie je bent: een aanwinst voor de hele samenleving.’ Richelle vat na de uitreiking kort samen wat de Gelukstraining voor haar heeft betekend: ‘Ik voel meer zelfliefde. Wat zwaar was, is licht geworden.’

Dit artikel komt uit de vierde editie van 2022 van Markant, het tijdschrift van de VGN. Lees het hele nummer, waarin je ook een interview met minister Conny Helder leest en het onderzoek van Mylène Böhmer over de invloed van sfeerlicht bij slaapproblemen.