Een grillige loop van zorg en welzijn
In dit boek vertelt Nanny Noordman het levensverhaal van haar zoon Jan, verstandelijk beperkt met een zeer ernstige vorm van autisme. Zij beschrijft zijn leven vanaf zijn geboorte in 1965 tot de zomer van 2012 en de professionele zorg en ondersteuning die hij al die jaren kreeg.
Het is zodoende ook een boek over de geschiedenis van geboden zorg, steeds tegen de achtergrond van het tijdsbeeld van dat moment. Vaak stemt het verhaal niet vrolijk. Zo lezen we over de ondergeschiktheid van het individu aan het groepsgebeuren, leidend tot beëindiging van wat goed ging (muziektherapie), agressie als gevolg van onbegrepen gedrag, handelingsverlegenheid en het aanbieden van activiteiten (koffie drinken, douchen, e.d.) die de leegte moesten verhullen.
Tussendoor zijn er perioden van vernieuwing, deskundigheid, gepassioneerde begeleiders en hernieuwde vreugde. Wat een grilligheid en schommelingen in de inhoud en kwaliteit van de ondersteuning! De afgelopen vijf tot zeven jaar is er constantheid gekomen en een opgaande lijn in Jans kwaliteit van leven. Sleutel was dat de organisatie geleidelijk is verschoven van ‘Jan accepteren zoals wij denken dat hij is’ naar ‘Jan accepteren zoals hij is’.
Het boek laat boven alles zien hoezeer de levensvreugde van Jan afhankelijk was van de zorg en ondersteuning die hij kreeg. En hoe in goede tijden steeds weer de mooie kern van deze man te voorschijn kon komen, al was het maar voor een deel. Het lijkt wel of die kern niet kapot te krijgen was, zich in moeilijke tijden verschool in zijn binnenste, op een voor de buitenwereld onbereikbare plek.
Nanny Noordman heeft de sector een bijzonder mooi en nuttig boek geschonken. Ik kan het zeer aanbevelen voor allen die met mensen met beperkingen hebben te maken. Opvallend is dat de auteur zichzelf in haar boek op de achtergrond houdt. Haar eigen emoties en opvattingen blijven uit het zicht, al vermoed je ze als lezer tussen de regels door wel. Door op deze manier te schrijven geeft zij alle ruimte om de persoon van Jan te voorschijn te laten komen. Zíjn verhaal staat centraal, het gaat om zíjn levensweg en context. Een liefdevolle dienstbaarheid van moeder aan zoon.
Nanny Noordman, Jan – een levensverhaal. Over vastlopen, veerkracht en perspectieven in de zorg, uitgeverij SWP, najaar 2013, 17,50 euro, ISBN 9789088504495.
