Wat is een verstandelijke beperking?

Ik vraag het wel eens aan studenten en dan komen er verschillende omschrijvingen. Sommigen hebben het over beperkingen in intellectuele vermogens, anderen over leerproblemen, weer anderen noemen sociale en emotionele kwetsbaarheid. Het geeft aan dat ‘verstandelijke beperking’ een complex begrip is. Daarom ben ik blij met het zojuist verschenen boek Verstandelijke beperking, Definitie en context, waarin een aantal auteurs vanuit verschillende invalshoeken het begrip belicht.

In de inleiding wordt aangegeven dat de publicatie hoopt bij te dragen aan een duidelijker beeld van de context van het concept verstandelijke beperking en aan een beter begrip van wat we er onder kunnen vertaan. Hier is men zeker in geslaagd. Ik beveel dit boek dan ook van harte aan, vanwege het overzicht en inzicht dat het biedt en vanwege de diversiteit aan invalshoeken. Het boek geeft een actuele stand van zaken weer, zonder daarin een bepaalde positie te kiezen. Het bevat goede feitelijke informatie maar brengt ook de nodige nuanceringen aan. Dit laat ruimte aan de lezer om een eigen beeld te vormen.

De tijdsgeest
Het boek maakt duidelijk dat er geen eenduidige omschrijving is en dat het denken over verstandelijke beperkingen onderhevig is, en altijd is geweest, aan inzichten die veranderen onder invloed van de tijdsgeest. De auteurs baseren zich in hun omschrijving op de drie definities die in de laatste edities van de AAIDD (de American Association on Intellectual and Developmental Disabilities, red.), de DSM-5 en de ICD-10 (twee classificatiemethoden ten behoeve van de diagnostiek, red.) gegeven worden. Het is duidelijk dat de definitie van de AAIDD, gebaseerd op de ICF (classificatiestandaard van de World Health Organiszation, red.), voor de sector de meest bruikbare is, omdat deze de wisselwerking tussen persoonlijke factoren en omgevingsfactoren mooi weergeeft.

Achtereenvolgende auteurs gaan in op onderwerpen als prevalentie, geschiedenis en context, etiologie, intelligentieonderzoek, adaptatie, emotionele, sociale en cognitieve ontwikkeling, en ondersteuning.

Is nog iets aan te merken op het boek? Het boek begint met de drie internationale definities. Deze worden echter in het Engels weergegeven. Een Nederlandse vertaling was nuttig geweest. De schrijfstijl van de meeste auteurs is vrij theoretisch-wetenschappelijk van aard. Dit maakt het niet voor iedereen even gemakkelijk leesbaar. Wat had kunnen helpen is wat meer casuïstiek en praktische voorbeelden.

Jac de Bruijn, Wil Buntinx, Brian Twint (redactie), Verstandelijke beperking, Defenitie en context. Uitgeverij SWP, Amsterdam 2014

Jean Pier Wilken is lector Participatie, Zorg en Ondersteuning aan de Hogeschool Utrecht