Van Koetsveldlezing: terug naar de bedoeling

Op 19 november vond de Van Koetsveldlezing voor de vierde keer plaats, georganiseerd door organisaties uit het oosten van het land voor de ondersteuning van mensen met verstandelijke of lichamelijke beperkingen, of niet-aangeboren hersenletsel. De focus lag deze keer niet op cliënten, maar op professionals. Spreker Wouter Hart bracht doeltreffend in beeld hoe te veel regels een organisatie ontwrichten. Zijn boodschap: we moeten met zijn allen terug naar de bedoeling.

Hart is gefascineerd door het spanningsveld tussen onze leefwereld en de ‘systeemwereld’. Om organisaties goed te laten functioneren, is er intussen voor bijna elke situatie een systeem bedacht. Met als gevolg dat we steeds verder afdrijven van waar het in de zorgsector om draait: de individuele behoeftes van een cliënt en de capaciteiten van een professional. 

Sprekende voorbeelden
Het verhaal van Hart was doorspekt met grappige en wrange voorbeelden. Zoals een stokdove medewerker van de groenvoorziening, die gehoorbescherming moet dragen. Of een vrachtwagenchauffeur die blind zijn navigatiesysteem volgt, in de Rijn belandt en overlijdt. Ook uit het publiek komen sprekende verhalen. Een van de aanwezigen: ‘Wij kregen de vraag van een cliënt of ze haar eigen handwerkjes mocht verkopen. Onze eerste reactie was: wat is ons beleid op dat gebied? Maar er was geen beleid, dus moesten we haar teleurstellen.’ 

Mensen onteigenen
Hart pleit ervoor dat we met elkaar terug gaan naar de bedoeling: ‘In beleidsplannen praten veel organisaties over het streven naar menselijke waarden, zoals betrokkenheid, flexibiliteit en eigenaarschap. Tegelijkertijd schieten we in een kramp als er geen regels zijn. Maar variatie is nou juist de essentie van het werk in de zorgsector. Om dat te bereiken moeten bestuurders hun managers loslaten. Moeten managers hun teams loslaten. En moeten medewerkers cliënten loslaten. Zo maken we mensen weer eigenaar van hun leven en werk.’

Minder regels, meer winst
Een van de aanwezigen vertelde over een cliënte die al jarenlang elke dag werd gewassen en aangekleed. Tot er op een dag niemand was om haar te verzorgen en ze toch goed verzorgd voor de dag kwam. Zelf gedaan. Hart: ‘Als mensen zelf de regie houden, blijkt vaak dat ze minder of andere dingen nodig hebben dan ze krijgen. De paradox is dat organisaties die vanuit de bedoeling werken in plaats vanuit vragen als ‘Hoe houden we het betaalbaar?’ of ‘Hoe maken we de effecten meetbaar?’, op alle vlakken winstgevender zijn.’ 

Theatergroep Kamak
Leren loslaten en vrij bewegen. Dit credo werd fantastisch gedemonstreerd door theatergroep Kamak. Kamak bestaat uit zangers, dansers en acteurs met een verstandelijke beperking. Zij legden alle deelnemers bij binnenkomst langs hun professionele meetlat. Gelukkig mocht iedereen naar binnen, om vervolgens met z’n allen de spieren en stembanden op te warmen. Aan het einde van de lezing nam Kamak het podium opnieuw in beslag en kreeg de zaal uitzinnig aan het dansen.

Zo gingen alle deelnemers met losse heupen en een hoofd vol ideeën naar huis. En dat was helemaal de bedoeling.