Tien tips voor community building: de opbrengst van Lab 2030 Kansen creëren in de buurt

'Meedoen in de samenleving is beschaving'

‘We hebben vaak de neiging om te denken dat meedoen in de samenleving een cadeau is aan de mensen die dat lastig vinden, maar het is een kwestie van beschaving. Iedereen moet gewoon kunnen meedoen.’ Dat zei Frank van der Linden, bestuurder bij zorgorganisatie Cello, tijdens de afsluitende bijeenkomst van Lab 2030 ‘Kansen creëren in de buurt’ in theater De Slinger in Houten. Het principe van Lab 2030 (oftewel een oplossingenlab) is om samen met zorgorganisaties te werken aan verschillende thema’s gericht op meedoen in de samenleving. Kansen creëren in de buurt, was het derde Lab. Het thema van het vierde Lab dat in maart start, is ‘weg met traditionele dagbesteding’.

Tien tips voor community building: tien praktijkvoorbeelden

De belangstelling voor de geleerde lessen van de tien zorgorganisaties was groot. Het theater in Houten zat vol. Eenzaamheid is een groot probleem onder mensen met een beperking; het creëren van verbindingen in de buurt des te belangrijker. Maar hoe doe je dat? Op het podium deelde community building-expert Marijne Liese-Happel van zorgorganisatie Philadelphia, vijf belangrijke succesfactoren van community building. Deze succesfactoren werden door vijf verschillende zorgorganisaties geïllustreerd met praktijkvoorbeelden. Na de succesfactoren van Liese-Happel vertelde innovator Maikel Eikenboom van zorgorganisatie ASVZ over hoe je als zorgorganisatie prototypes kunt ontwerpen om tot oplossingen te komen. Ook deze prototypes werden door vijf zorgorganisaties in beeld gebracht in het theater.

In onderstaande tekst worden de tien tips voor community building kort belicht, met daarbij een link naar de video's die de zorgorganisaties maakten. De volledige opname van de dag is te zien via deze link. Onderaan dit artikel is de presentatie van de slotbijeenkomst te downloaden in pdf.   

Philadelphia: Niet voor, maar door burgers

Dat het belangrijk is om als zorgorganisatie niet zomaar iets vóór mensen met een beperking te organiseren, maar dit samen met hen te doen en het vooral dóór hen te laten doen, illustreerde zorgorganisatie Philadelphia. De ontmoetingsplekken die in diverse woonwijken in het land zijn gerealiseerd om het netwerk te versterken van mensen die ondersteuning nodig hebben, zijn door henzelf georganiseerd. ‘De theorie ‘niet voor burgers, maar door burgers’, gaf ons de mogelijkheid om veel gerichter te kijken naar de wensen en de behoeftes van mensen die ondersteuning nodig hebben en daarop aan te sluiten. Dat maakt de ontmoetingsplekken tot een succes’, zo liet Philadelphia zien met een film tijdens de bijeenkomst.

Aveleijn: Haakjes zoeken

‘Haakjes zoeken’ is een tweede succesfactor, vertelde Liese-Happel. Kun je in de buurt haakjes vinden die mensen met elkaar kunnen gaan verbinden? Het team van zorgorganisatie Aveleijn onderzocht tijdens het Lab-traject of er kansen in de buurt zijn die aansluiten op de wensen van hun bewoners. Zo werd een rijschoolhouder gevonden die bewoner Dylan rijlessen op maat wil geven, zodat Dylan de kans krijgt om zijn rijbewijs te halen. Dat geeft hem een stuk meer vrijheid. ‘Door het zoeken naar haakjes, zijn wij inmiddels meerdere samenwerkingen in de buurt rijker. Al die samenwerkingen versterken de ‘ik-kracht’ van mensen die ondersteuning nodig hebben.’ En, al die samenwerkingen wil Aveleijn in een toegankelijke app bundelen, zodat iedereen er profijt van heeft. De video die Aveleijn tijdens de Lab-bijeenkomst liet zien, bekijk je hier.

Sovak: Buurtjutten 

Liese-Happel benoemde ook de theorie van ‘buurtjutten’ als alternatief op strandjutten. Ook hier ga je op zoek naar verbindingen in de buurt: de buurman speelt gitaar en in een straat verderop is binnenkort een buurtfeestje. Eén en één is twee. ‘Zo leer je niet alleen mensen kennen, maar creëer je ook een maatschappelijke beweging in de buurt.’ Het team van Sovak ondervond dit met het Courcafé in Terheijden dat gerund wordt door bewoners van Sovak. Door te gaan buurtjutten komen er nu meer mensen naar het Courcafé, en ontstaan er meer verbindingen. Maar er is ook ‘gebuurtjut’ binnen Sovak zelf, waardoor één van de bewoners binnenkort een workshops armbandjes gaat geven in het Courcafé. Benieuwd naar het Courcafé? De video bekijk je hier. 

Zideris: Alles is er al

Ook een wijze les: ‘Alles is er al’. ‘Veel mensen vinden het lastig om met community building aan de slag te gaan en iets nieuws te bedenken om te gaan doen’, zegt Liese-Happel. ‘Het is makkelijker om aan te sluiten bij wat er al is.’ Dat bewees het team van Zideris dat tijdens het Lab-traject in gesprek ging met de al bestaande ideeënwerkplaats in Mijdrecht. Uit die gesprekken ontstonden mooie, nieuwe samenwerkingen tussen de buurtbewoners: een Paarse Borrel, een buurtcafé en werk in de tuinonderhoud, bijvoorbeeld. ‘We zaten gevangen in onze eigen wereld. Nu hebben we meer contact met mensen uit Mijdrecht. Hierdoor doen we steeds meer leuke dingen, en niet alleen met de begeleiding en familie’, aldus een bewoner van Zideris. De video met de geleerde lessen van Zideris is hier te zien.

PSW: Gemeenschapsgevoel

De vijfde en laatste succesfactor die Liese-Happel deelde met de aanwezigen in het theater in Houten was ‘gemeenschapsgevoel’, want ‘uiteindelijk gaat het om gezien en gehoord worden en je ergens thuis voelen.’ Het team van zorgorganisatie PSW gaf een mooi voorbeeld van het traject dat een van de bewoners doorliep met als uiteindelijke resultaat dat zij nu zelfstandig honden kan uitlaten van buurtbewoners. ‘Dat vergroot haar netwerk, het geeft invulling van haar vrije tijd, het ontwikkelt haar zelfvertrouwen en het vergroot de oriëntatie van haar in de wijk. Voor de wijk biedt het ondersteuning op de hulpvraag en verbetert het de sociale contacten.’ Benieuwd naar het traject? Je ziet het in deze video.

Ons Tweede Thuis: Het hoeft niet direct perfect te zijn

In Aalsmeer heeft Ons Tweede Thuis een nieuwe locatie ‘Gewoon Doen’ middenin de winkelstraat. Hierin zijn een bakkerij, een winkel en horeca gevestigd. De 25 medewerkers van deze locatie willen graag in contact komen met de ondernemers uit de buurt, om hun onderneming verder te laten groeien. Daar ontwikkelde het team van Ons Tweede Thuis een prototype voor: the Colorcoaster Roadshow. Hiermee  laten de medewerkers van ‘Gewoon Doen’ op een speelse manier hun talenten zien aan de ondernemers in de buurt. De ondernemers kunnen vervolgens met kaarten aangeven of zij willen samenwerken, een kijkje in de keuken willen nemen bij Gewoon Doen, willen doorpraten tijdens een wandeling of helemaal niks willen. De video van Ons Tweede Thuis is hier te zien.

Elver: Gewoon Doen

Het team van Elver liet middels een video zien wat het Lab ‘Kansen creëren in de buurt’ heeft opgeleverd in Arnhem. ‘Onze grootste geleerde les is: Gewoon doen. Hierdoor werden onze doelen haalbaar en concreet.’ Zo werd er als eerste actie een kraam gehuurd op de Kerstmarkt in Schaarsbergen waar samen met de bewoners Elver-producten werden verkocht. Zo ontstond er meer contact met buurtbewoners. ‘Door meer van dergelijke acties te ondernemen, afgestemd op de wensen en behoeften van buurtbewoners en onze bewoners, hopen we op het ontstaan van een Buurt Domino. ‘Het Lab is nu afgerond, maar wij zijn pas net begonnen.’ De video over de acties en de geleerde lessen van Elver is hier te zien.

Gemiva: Sluit aan bij de behoefte en blijf evalueren of het nog past

Eten motiveert en verbindt. En is ook gewoon heel lekker. Onder dat mom heeft het team van Gemiva een pizza-meeting georganiseerd met eigen bewoners en buurtbewoners om te onderzoeken welke behoeften er zijn en welke daarbij aansluitende faciliteiten er al in de buurt zijn of nodig zijn. De gemene deler: gezien, gehoord en gewaardeerd worden. Het resultaat: Koffie, Thee en Taart. Een huiskamer midden in een grote, levendige ‘meelfabriek’ waar uiteenlopende ondernemers, onderwijs, wonen en kunst en cultuur samenkomen. Een laagdrempelige niet zorggerelateerde plek die met, voor en door cliënten gedraaid wordt. ‘Voor ons was de grootste uitdaging om niet vooraf al het aanbod helemaal in te vullen. De doelgroep is de expert. Door elkaar op te zoeken, te durven experimenteren en vooral het samen doen, maak je samen het verschil!’

Severinus: Houd het klein en voer het uit

Houd het klein en voer het uit. Dat is de geleerde les van team Severinus. ‘De buurt is dichtbij, maar we kennen elkaar niet. Hoe leuk zou het zijn om elkaar wat beter te leren kennen?’ Team Severinus verstuurde daarom kerstkaarten naar de buurtbewoners en organiseerde een koffiemoment met buurtbewoners en een ‘particitaartje’. Daaruit ontstonden mooie contacten. ‘Je kunt wel heel groots uitpakken, maar uiteindelijk ontstaat het eerste contact met zichtbaarheid en door het doen van kleine dingen. In deze video ontdek je welke andere lessen Severinus heeft geleerd. 

De Waerden: Steeds bezig blijven, vooral doen en proberen

‘Een weg van 1000 mijl begint met een eerste stap’, op het podium van het theater vertelde team De Waerden dat zij binnen Lab 2030 veel hebben georganiseerd om in verbinding met de buurt te komen. Het begon met een pepernoten proeverij, met als opbrengst dat de bewoners aangaven voor corona veel leuke dingen te doen, zoals wandelen, maar dat dit nu niet meer gebeurt. ‘Hoe leuk zou het zijn als we dit samen met de buurt zouden kunnen gaan doen’, vertelde het team op het podium in Houten. ‘Dus hebben we de buurtbewoners uit ons flatgebouw uitgenodigd om samen te gaan wandelen en als dat niet kan, een kopje koffie te drinken voor of na het wandelen.’ Zo werd een oliebollenwandeling en een snertwandeling georganiseerd ‘om het speciaal te maken, want eten werkt verbindend’.

'Klein doen heeft een groots effect'

Theo van Uum, directeur van de VGN, kwam tot slot op het podium. Hij besloot met de woorden: ‘Groot denken en klein doen is het motto, maar we merken ook dat klein doen vaak groter is dan je denkt. Het is een kwestie van met elkaar werken aan beschaving. Iedereen mag en moet gewoon mee kunnen doen. Daarmee ben je echt van betekenis.’ 

Lab 2030 #4: Weg met traditionele dagbesteding

Van Uum vertelde ook over het vierde Lab 2030 dat in maart 2023 van start gaat. Daarvan is het thema: ‘Weg met traditionele dagbesteding.’ Binnen dit lab gaan zorgorganisaties op zoek naar vernieuwende vormen van dagactiviteiten voor mensen met een intensieve zorgvraag. Meer in verbinding met de buurt, meer gericht op ontwikkeling en meer gericht gebruik van technologie. De online inspiratie kick-off is op 30 maart 2023. Tijdens deze twee uur durende bijeenkomst, staat een aantal goede voorbeelden centraal. In april start het experimenteertraject van een half jaar met tien zorgorganisaties. Wil je deelnemen aan de kick-off of aan het experimenteertraject, of aan beide, meld je dan aan via dit aanmeldformulier.  

Meer informatie

De video van de slotbijeenkomst van Lab #3 'Kansen creëren in de buurt’ is via deze link te bekijken. De volledige presentatie van de dag is onderstaand te downloaden. 

Wil je meer informatie over Lab #4 of wil je al bestaande vormen van dagactiviteiten voor mensen met een intensieve zorgvraag die vernieuwend zijn met ons delen? Neem dan contact op met Sjors de Ruiter: sderuiter@vgn.nl.