Resultaten onderzoek ervaringen inkoop Wlz en sociaal domein 2019 bekend
In opdracht van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) heeft bureau Andersson Elffers Felix (AEF) een onderzoek uitgevoerd naar de ervaringen met de inkoop van zorg en ondersteuning voor 2019 voor mensen met een beperking. Dit onderzoek laat opnieuw zien dat er nog veel knelpunten zijn in het inkoopproces in het Sociaal Domein. De belangrijkste knelpunten zijn: de grote tijdsinzet, niet passende tarieven en de hoge administratieve lasten. Aanbieders die met veel gemeenten en regio’s te maken hebben zijn relatief meer ontevreden. De knelpunten voor de Jeugdhulp zijn nog groter dan voor de Wmo.
Over de inkoop door de zorgkantoren voor de Wlz zijn de zorgaanbieders daarentegen wel in grote mate tevreden. Dit lijkt voornamelijk het gevolg van de manier waarop de zorgkantoren nu omgegaan zijn met de dialoog over de kwaliteitsrapporten en de mogelijkheden voor meerzorg en persoonsvolgendheid. Onderdelen waar een deel van de zorgaanbieders niet tevreden over zijn, zijn de tariefsafspraken en de afspraken over vervoer.
Onderzoek
Het onderzoek bestond uit een digitale vragenlijst onder VGN leden, die door 62 respondenten volledig is ingevuld (38% van de leden). Vervolgens is in een verdiepende werksessie met een aantal respondenten verdere duiding gegeven aan de uitkomsten van de vragenlijst rondom de contractering.
Uitkomsten sociaal domein
Uit het onderzoek komt een hoge mate van ontevredenheid naar boven over de inkoop door gemeenten. Zorgaanbieders geven aan dat ze weinig invloed hebben op wat er wordt besproken in inkoopgesprekken. Over de tarieven geven ze aan dat die in een deel van de gemeenten zo laag zijn dat ze overwegen in die gemeenten geen contracten meer af te sluiten. Ook wordt net als in voorgaande jaren aangegeven dat gemeenten niet altijd de administratieve standaarden gebruiken en dat dit tot veel ontevredenheid leidt. Het kost immers veel tijd om aan verschillende eisen en voorwaarden te voldoen. De ontevredenheid komt dan ook vaker voor bij zorgaanbieders die met veel gemeenten of regio’s te maken hebben. De knelpunten die ervaren worden zijn voor de Jeugdhulp groter dan voor de Wmo. Voor de Wmo valt op dat een grote meerderheid van de zorgaanbieders aangeeft geen goede afspraken over beschermd wonen voor mensen met een beperking te kunnen maken. Dit sluit aan bij de uitkomsten van onderzoek van de VGN over dit onderwerp.
Uitkomsten Wlz
Zorgaanbieders geven aan dat ze in hoge mate tevreden zijn over hoe het proces van inkoop door de zorgkantoren wordt ingevuld. In vergelijking met vorig jaar is de tevredenheid ook toegenomen. De onderwerpen waar men het meest tevreden over is, is de afspraken over kwaliteit, de meerzorg en de persoonsvolgendheid. Voor kwaliteit geldt dat dit jaar voor het eerst de dialoog over het kwaliteitsrapport wordt gevoerd. De manier waarop zorgkantoren dit oppakken, wordt, door de zorgaanbieders die dit gesprek al gevoerd hebben, als positief en open ervaren. Geen van de respondenten heeft ervaren dat er sprake is van een beoordelend karakter. Voor meerzorg geldt dat de procedure is vereenvoudigd. Iets meer respondenten zijn dit jaar meer tevreden dan dit jaar. In de werksessie werd wel aangegeven dat dit pas net is ingevoerd en dat nog moet blijken hoe dit verder uitwerkt.
De tevredenheid was iets lager over de tariefsafspraken. Hierbij speelt de herijking van de tarieven door de NZa waarschijnlijk een rol, hierdoor zijn sommige tarieven immers verlaagd en andere verhoogd en dat kan per zorgaanbieder tot een ander resultaat leiden. Opvallend is hierbij dat de ontevredenheid onder Menzis-contractanten hoger is dan gemiddeld. Een mogelijke verklaring hiervoor is de afwijkende wijze van vaststellen van de tariefsafspraak door Menzis, namelijk op basis van een honoreringslijst. Ook op de tevredenheid over het inkoopproces scoort Menzis iets lager dan de andere zorgkantoren. Over het algemeen wordt aangegeven dat de uniformiteit tussen de zorgkantoren is toegenomen.
Ook over vervoersafspraken is meer ontevredenheid. Dit hangt waarschijnlijk samen met de nieuwe tariefstructuur voor vervoer. Hierover lopen nog gesprekken met de NZa om met terugwerkende kracht tot aanpassing/verbetering te komen.
Tot slot valt op dat de meeste respondenten tevreden zijn over de afspraken rond innovatie en dat zij meestal even tevreden zijn als vorig jaar. In de werksessie bleek dat dit waarschijnlijk innovatie binnen de bestaande kaders betreft en niet de mogelijkheden voor nieuwe innovatietrajecten. Daarover is nadere analyse gewenst.
De VGN pleit in de Wlz voor een eenvoudig, uniform en persoonsvolgende inkoop met vaste tarieven. Het beeld dat uit het onderzoek naar voren komt is dat het beleid van de zorgkantoren hier steeds meer aan voldoet. Er is meer uniformiteit en persoonsvolgende inkoop en de leden zijn hierover in grote mate tevreden. De tarieven zijn nog wel een punt van aandacht, maar de meeste zorgkantoren hanteren wel een, hoewel verschillend, vast tarief voor alle prestaties. We zien ook dat zorgkantoren die meer eigen beleid voeren een lagere tevredenheid kennen. Spannend wordt hoe de dialoog over de kwaliteit zich de komende jaren gaat ontwikkelen en hoe de zorgkantoren hier mee omgaan. Het profiel 2021 dat ZN heeft opgesteld spreekt bijvoorbeeld van sturen op kwaliteit en het beoordelen en analyseren van kwaliteit door de zorgkantoren. Dit staat haaks op de uitgangspunten van het kwaliteitskader gehandicaptenzorg en het kwaliteitsrapport, die gericht zijn op leren en verbeteren.
