Ervaringen met de inkoop in het sociaal domein, de Wlz en forensische zorg voor 2020

Onderzoek

Vorig jaar zijn de ervaringen over de inkoop in de verschillende domeinen opgehaald via een vragenlijst onder de zorgaanbieders, aangevuld met gesprekken in focusgroepen. Dit jaar hebben we gekozen voor een onderzoek met alleen focusgroepen om de administratieve belasting voor de zorgaanbieders te beperken en op specifieke onderwerpen meer de diepte in te kunnen gaan. Hiermee kunnen we een beeld geven van de ervaringen in de verschillende domeinen. De inkoop is per wet in een aparte werksessies besproken. Daarbij zijn de knel- en verbeterpunten in het proces van zorginkoop aan de orde geweest. Het onderzoek is uitgevoerd door AEF.  

Belangrijkste uitkomsten

Voor alle domeinen geldt dat zorgaanbieders behoefte hebben aan een eenduidig en consistent beleid. Dit betreft zowel het inkoopproces zelf als het beleid: langlopende afspraken en beschikkingen, meer eenduidigheid tussen de inkopende partijen binnen elk domein. Verder kwam naar voren dat voor alle domeinen wederzijds vertrouwen van groot belang is voor goede uitkomsten. Zorginkoop is in essentie een samenwerkingsvraagstuk. Een derde gemeenschappelijk punt is dat de gesprekken vooral over kwaliteit moeten gaan in plaats van over de financiële component.  Hierna gaan we in op de uitkomsten per domein.

Inkoop in het sociaal domein

Aanbieders zijn neutraal over de zorginkoop van afgelopen jaar. De zorgaanbieders geven aan dat er afgelopen jaren wel vooruitgang is geboekt. Zo zien zij bij gemeenten een groeiend begrip voor de behoeften van de VG-doelgroep. Wat verder opvalt, is dat de tarieven binnen de Wmo dit jaar niet werden aangemerkt als een in het oog springend verbeterpunt. Bij de Jeugd was dit, net als vorig jaar, wel het geval.
In het sociaal domein zien aanbieders nog steeds een hoge administratieve belasting die teruggedrongen kan worden bij meer uniformering en samenwerking in het proces van inkoop. Zo is het vaak onduidelijk waarom gemeenten opgevraagde informatie nodig heeft. Er is behoefte aan een werkelijk dialoog gedurende de inkoop. Ervaringen daarmee bij kleine gemeenten zijn positief.
Tot slot ervaren aanbieders wisselingen en discrepanties tussen de uitvoering en verantwoording bij de vorm van bekostiging. Er behoefte aan zuiverheid wat betreft de bekostiging. Hier ligt ook een rol voor de zorgaanbieders; zij kunnen duidelijker zijn wanneer de uitvraag van informatie niet overeenkomt met het gekozen bekostigingssysteem.

De VGN houdt met deze signalen rekening in gesprekken met de VNG, VWS en het ketenbureau I-sociaal domein.

Inkoop in de Wlz

Net als vorig jaar is het beeld van de inkoop in de Wlz positief. Er vinden goede gesprekken over kwaliteit plaats en de zorgaanbieders waarderen de locatie- en werkbezoeken van de zorgkantoren zeer. Ook over de tarieven zijn de zorgaanbieders tevreden. Wel is er een pleidooi voor gelijke standaardtarieven tussen de zorgkantoren.
Zorgaanbieders zien dat de zorgkantoren de afgelopen jaren naar elkaar toe zijn gegroeid. Met uitzondering van Menzis- en DSW-zorgkantoren worden er slechts nuanceverschillen ervaren.
Verbetermogelijkheden worden vooral gezien bij meerzorg en innovatie. Wat betreft meerzorg zijn de zorgaanbieders minder tevreden door korting op de tarieven en de lange duur van de procedure tot toekenning. Hier zou maatwerk met flexibelere aanvragen en een speciaal VG7+-profiel een oplossing kunnen zijn. Bij innovatie vinden de zorgaanbieders de mogelijkheden te beperkt, zijn er te hoge eisen en ligt de focus te sterk op financiële doelmatigheid. Hier zou meer ruimte in de tarieven moeten komen en de mogelijkheid voor experimenten met ruimte voor ‘mislukking’.
Daarnaast is er behoefte aan regionale rommelruimte waardoor maatwerk mogelijk is voor cliënten met complexe problematiek, ook over de domeinen heen.

De VGN neemt deze ervaringen en adviezen mee in de gesprekken met de zorgkantoren en VWS over de inkoop, over meerzorg en over passende zorg. 

Inkoop van forensische zorg

De inkoop van forensische zorg kan op twee punten worden verbeterd:

1. Biedt meer structuur en duidelijkheid tijdens het proces van zorginkoop, bijvoorbeeld middels een oplegger of menukaart die een zorgaanbieder door de documenten heen helpt. In aanvulling daarop hebben zorgaanbieders behoefte aan een werkelijk communicatiekanaal over vragen rond de zorginkoop.
2. Voer het goede gesprek over de kwaliteit van de zorg. Waar de zorginkoop meer domeinoverstijgend wordt is het van belang om meer te spreken over de kwaliteit van de zorg. Bijvoorbeeld door voorafgaand aan de zorginkoop het gesprek te voeren over de grensvlakken van de verschillende (zorg) wetten en de kwaliteit van de zorg.

Realistische kwaliteitseisen
Aanbieders van forensische zorg ervaren het proces van inkoop als een helder en uniform proces, waarbij voor behandelzorg en begeleidingszorg eenzelfde programma van eisen geldt. Aanbieders beoordelen de eisen die de Directie Justitiële Inrichtingen (DJI) namens het ministerie van J&V stelt aan de kwaliteit van de zorg als realistisch en realiseerbaar. Aandachtspunt is dat de eisen die DJI stelt vooral gericht zijn op beveiligen en beschermen en daarmee aanvullend zijn op de eisen die worden gehanteerd in het kwaliteitskader gehandicaptenzorg en de kwaliteitseisen van het expertisecentrum De Borg.

Onduidelijkheid over relevantie documenten
Bij de inkoop forensische zorg wordt een grote hoeveelheid toetredingsdocumenten gebruikt, waarbij voor een zorgaanbieder vooraf niet altijd duidelijk is welke documenten relevant zijn. Het invullen van de Nota van Inlichtingen vraagt veel tijd van zorgaanbieders en leidt tot veel vragen. Het ontbreekt daarbij aan een werkelijk communicatiemiddel met DJI.

Te weinig aandacht voor samenhang met aangrenzende (zorg)wetten
Zorgaanbieders geven aan dat in de inkoopprocedure te weinig rekening wordt gehouden met andere (zorg)wetten en de overgang van cliënten naar een andere financieringsvorm aansluitend op de forensische zorg. Zorgaanbieders hebben behoefte aan een domeinoverstijgend inkoopproces, bijvoorbeeld ondersteund middels een zogeheten klantreis.