Presentatie Spiegelbeeld kwaliteitskader: ‘Alle perspectieven zijn gelijkwaardig’

Pauline Meurs: ‘Noblesse oblige’

Tijdens de bijeenkomst, die op 28 januari werd gehouden op woonzorgpark de Hartenberg van ’s Heeren Loo in Wekerom, was er veel aandacht voor de verschillende perspectieven op kwaliteit. In haar inleiding bracht Pauline Meurs, sinds oktober voorzitter van de stuurgroep van het kwaliteitskader, het onderwerp direct ter sprake. ‘Er zijn veel verschillende opvattingen van het goede en in iedere situatie kunnen die verschillen. Tegelijkertijd hebben externe partijen behoefte aan gestandaardiseerde informatie. Voor beide benaderingen valt iets te zeggen, dus dat levert spanning op.’

Belangrijk is volgens haar dat de zorgorganisaties zelf het initiatief in handen houden: ‘Noblesse oblige. Wij vinden zelf dat het onze plicht is duidelijk te maken wat we doen en waarom we dat doen. Wij doen dat niet omdat bijvoorbeeld een zorgverzekeraar dat van ons verlangt.’ Ze wees erop dat andere sectoren erkennen dat de gehandicaptenzorg op dit gebied ‘veel meer stappen’ heeft gezet.

Ieder heeft zijn eigen perspectief

Vorig jaar bestond het kwaliteitskader een jaar en werd er een Sectorbeeld samengesteld op basis de kwaliteitsrapporten van een groot aantal organisaties. Dit jaar verschijnt voor het eerst een Spiegelbeeld, waarin is ingezoomd op een deelonderwerp: hoe helpt het kwaliteitskader bij het leren en reflecteren in onze organisaties.

De samenstellers van het Spiegelbeeld zijn Wilma van der Scheer en Annemiek Stoopendaal van het Erasmus Centrum voor Zorgbestuur. Zij stuurden betrokken per mail vragen over het deelonderwerp en organiseerden vervolgens twee invitational conferences. Uit hun onderzoek blijkt dat verschillende betrokken hun eigen perspectief hebben.

Cliënten willen gehoord worden

• Cliënten en hun vertegenwoordigers willen beter gehoord worden in de dagelijkse praktijk.
• Zorgmedewerkers willen het vertrouwen de ruimte krijgen om zelf verbeteringen aan te brengen.
• Bestuurders willen een goede balans tussen sturen en vertrouwen geven.
• En ook kwaliteitsmedewerkers, raden van toezicht, zorgkantoren en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd hebben hun eigen perspectief. Zo vormen de kwaliteitsrapporten een belangrijke bron voor het toezicht van vijftien inspecteurs, die alle rapporten goed lezen.

Tijdens één van de bijeenkomsten die de onderzoekers hadden georganiseerd, was hoogleraar Marc van der Meer uitgenodigd als extern reflectant. Hij legde uit dat de praktijk zich niet laat aggregeren. Leren betekent ook verschillen accepteren en goed naar elkaar luisteren. Op de andere bijeenkomst wees bedrijfskundige Joost Vos erop dat het uiteindelijk gaat om de zorgpraktijk, niet om de rapporten.

Leerpunten en aanbevelingen

Enkele van de leerpunten uit het Spiegelbeeld, waar onderzoeker Wilma van der Scheer expliciet op in ging waren:

• Echt luisteren naar cliënten: ‘Leg er geen interpretatie overheen.’
• Open bespreken waar meningen botsen
• Duidelijk zijn over de verbeterprioriteiten

Eén van hun aanbevelingen: ‘Organiseer gesprekken waarin mensen hun perspectieven op een gelijkwaardige manier kunnen delen. Deze gelaagde bespiegelingen helpen beleid en uitvoering te herkoppelen en helpen de sector vooruit.’

Dat reflectie niet iets is wat je wat je alleen op speciale momenten doet maakten Marie-Josée Smits en Désirée Bierlaagh duidelijk. Zij begeleidden twee regiobijeenkomsten over de waarde van reflectie, waar duidelijk werd dat reflectie deel moet uitmaken van de dagelijkse praktijk: ‘Reflectie is een manier van zijn. Vraag aan elkaar: hoe vind je dat ik het doe?’

Minister Rick Brink: ‘Het gaat niet om de zorgvraag maar om het hele domein’

Tijdens de bijeenkomst werd ook minister van gehandicaptenzaken Rick Brink geïnterviewd. Hij wees erop dat mensen met een beperking liever willen praten over de dagelijkse praktijk: ‘Het gaat hen niet om de zorgvraag. Kijk naar het hele domein, ook familie en vrije tijd.’ Ook vindt hij de gelijkwaardigheid in gesprekken over kwaliteit van groot belang: ‘Pas op voor hiërarchie, dat maakt het resultaat niet beter. En als je daar dan een ambassadeur voor zoekt, dan kun je me bellen.’

‘Jullie moeten dit proces doorzetten’

De presentatie van het Spiegelbeeld werd bijgewoond door bijna tweehonderd aanwezigen. Dagvoorzitter Julianne Meijers, beloofde er de volgende keer haar best voor te doen dat er relatief meer mensen met een beperking bij zullen zijn. Minister Rick Brink reageerde: ‘Jullie moeten dit proces gewoon doorzetten. Er zullen meer mensen met een beperking komen, want wij willen gehoord worden, ook bij de ontwikkeling van beleid. Zorg er wel voor dat iedereen het goed kan volgen.’

Sneldichteres

Tot slot vatte sneldichteres Dominique Engers de bijeenkomst samen in veertig vrolijke strofen (zie bijlage):

Een persoonlijke ontboezeming, Pauline meldde aan de klas
Dat al dat reflecteren echt enorm vermoeiend was.
'Wel harstikke belangrijke opbrengsten!' gaf Julianne te verstaan
'We moeten de spanning er durven laten zijn, en die durven áán te gaan.'

Een getekende samenvatting (zie bijlage) werd gemaakt door Katrijn Prins van Odion: k.prins@odion.nl