Ontwikkelingen op het gebied van gegevensuitwisseling in de zorg

Meer regie over eigen gezondheid

Al geruime tijd zien we een ontwikkeling waarbij burgers steeds meer regie over hun eigen leven en gezondheid willen én nemen. Dit geldt ook voor mensen met een beperking. Een van de voorwaarden voor het kunnen nemen van regie is dat cliënten toegang hebben tot gegevens over hun gezondheid, die zijn vastgelegd door hun zorgverlener(s). Daarnaast is het van belang dat cliënten de mogelijkheid hebben om deze gezondheidsgegevens aan te vullen met eigen gegevens en te delen met de juiste zorgverlener.

Meer regie voor de zorgprofessional

Tegelijkertijd zien we een ontwikkeling richting meer regie voor professionals. In de gehandicaptenzorg wordt de verantwoordelijkheid voor de zorg steeds dichter bij de cliënt belegd. De flinke toename van het aantal zelfsturende teams de afgelopen jaren is daar een voorbeeld van. Om deze verantwoordelijkheid goed te kunnen nemen is het van belang dat zorgprofessionals beschikken over actuele en volledige informatie over hun cliënten.

Privacy en gegevensbeveiliging

Sinds 25 mei 2018 is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG-wetgeving) van kracht, waarmee databescherming en privacy-rechten voor mensen worden uitgebreid en versterkt. Daarnaast laat de Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg (Wabvpz) en het daarbij horende Besluit elektronische gegevensverwerking door zorgaanbieders ons zien dat de veiligheid van digitale gegevens, de randvoorwaarden voor het elektronisch uitwisseling van deze gegevens en de rechten van cliënten bij elektronische gegevensuitwisseling steeds belangrijker zijn geworden.

Op het gebied van informatiebeveiliging speelt de Nederlandse Norm 7510 ‘Informatiebeveiliging in de zorg’ (NEN 7510) een grote rol. De NEN 7510 geeft richtlijnen en uitgangspunten voor het bepalen, instellen en handhaven van maatregelen die een organisatie in de gezondheidszorg moet treffen ter beveiliging van de informatievoorziening. Met de Wabvpz en het toetsingskader e-Health heeft de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) handvatten om zorgorganisaties te toetsen op informatiebeveiliging.

Op basis van veelgestelde vragen heeft de VGN een Handreiking privacy opgesteld. Naast antwoorden op veel gestelde vragen omvat de handreiking bruikbare stroomschema’s en stappenplannen. Hiermee hebben zorgorganisaties een tool in handen om te kunnen beoordelen of persoonsgegevens uitgewisseld mogen worden. 

Wetgeving

De beschreven ontwikkelingen worden ondersteund door verschillende wetten die de afgelopen tijd zijn aangenomen of de komende jaren zullen worden ontwikkeld. Het betreft onder meer het recht op het geven van gespecificeerde toestemming, het recht op elektronische inzage en afschrift van het dossier, en de vereiste dat de persoonsgegevens van een cliënt digitaal beschikbaar moeten worden gesteld en wel op zo’n manier dat die data gemakkelijk kunnen worden toegevoegd aan het systeem van een andere zorgverlener. Daarnaast heeft minister Bruins afgelopen december aangekondigd dat hij digitale gegevensuitwisseling en het gebruik van informatiestandaarden verplicht wil gaan stellen.

InZicht

InZicht betreft een VWS-programma, gericht op het versnellen van de gegevensuitwisseling in de langdurige zorg middels de implementatie van vastgestelde standaarden en afsprakenstelsels. InZicht richt zich concreet op:

• Het verbeteren van de gegevensuitwisseling tussen cliënt en professional, door het beschikbaar stellen van zorggegevens volgens het MedMij afsprakenstelsel: het PGO (Persoonlijke Gezondheidsomgeving);
• Het verbeteren van de gegevensuitwisseling tussen verpleegkundigen en verzorgenden in de langdurige zorg en de curatieve zorg, door het implementeren van de verpleegkundige e-Overdracht;
• Het verbeteren van het medicatieproces, op basis van de informatiestandaard Medicatieproces.

Het programma start met het openstellen van 17 proeftuinen. Vanaf september gaat de subsidieregeling gefaseerd open en loopt dan tot eind 2021. Voor het uitvoeren van de regeling is in totaal € 90 miljoen beschikbaar voor de jaren 2019-2021. Zodra de regeling openstaat voor deelname zullen wij u hierover informeren.

Ondersteuning

Er komt veel op de sector af als het gaat om het voldoen aan de verwachtingen vanuit de samenleving en onze cliënten. De VGN ziet hierin aangrijpingspunten om leveranciers tijdig in beweging te laten komen bij het doorvoeren van de noodzakelijke aanpassingen de sector te ondersteunen bij de implementatie. Tegelijkertijd zoeken wij naar werkwijzen om leden te ondersteunen bij de manier waarop zij met deze ontwikkelingen omgaan. Wij zoeken hierin actieve samenwerking met leden.

Het professioneel dossier

VGN en Actiz werken samen met Wijtz aan een nieuw ontwerp voor een professioneel dossier. Waar we voorheen werkten met een programma van eisen, dat in veel gevallen gebaseerd was op een afvinklijstje voor leveranciers, werken we nu aan een beschrijving van een professioneel dossier dat (1) de professionele omgeving faciliteert de zorgprofessionals maximaal in het dagelijks uitoefenen van 'eigenaarschap over hun proces’, dat is (mede) gebaseerd op (2) ondersteunen van het proces van methodisch handelen (anamnese, diagnose, plannen resultaten, plannen interventies, uitvoeren en evalueren) en (3) het ondersteunen van alle relevante professionele rollen. Naar verwachting wordt het ontwerp van het professioneel dossier inclusief handreikingen voor gebruik in uw organisatie en voor het gesprek met uw softwareleverancier opgeleverd in september 2019.

Handreiking generieke basisinfrastructuur

Komend najaar ontwikkelen Wijtz en Coreon in opdracht van VGN en Actiz een handreiking generieke basisinfrastructuur. De handreiking is bedoeld om zorgorganisaties te ondersteunen bij het vernieuwen van hun IT-infrastructuur. De handreiking wordt ontwikkeld in het najaar van 2019, in nauwe samenwerking met leden van VGN en Actiz.

Wat kunt u nu al doen?

We zijn ons ervan bewust dat zorgorganisaties voor grote uitdagingen staan om een antwoord te geven op de beschreven ontwikkelingen. Het versnellingsprogramma InZicht biedt u de komende 3 jaar handvatten om gegevensuitwisseling met cliënten en tussen professionals te verbeteren en om medicatieveiligheid te verhogen met behulp van een subsidie. Daarnaast adviseren wij u om in uw werkplannen voor de komende jaren (financiële) middelen en (personele) capaciteit op te nemen om op deze ontwikkelingen in te spelen.

Meer informatie

Voor meer informatie over de hier beschreven ontwikkelingen kunt u contact opnemen met Han Huizinga (hhuizinga@vgn.nl of 06 13197186) of Stefan Clement (sclement@vgn.nl of 06 10288483).