Meer aandacht voor meedoen, geen extra’s voor innovatie

Op 3 april 2017 stuurde VGN-voorzitter Femke Halsema een brief aan de toenmalige informateur met daarin onze wensen voor de gehandicaptenzorg in het nieuwe regeerakkoord. Als we dan kijken naar de hoofdstukken uit deze brief aan de informateur, dan valt het volgende op:

Mensen met een beperking doen mee in de samenleving

Het nieuwe kabinet zet in op het makkelijker combineren van zorg en onderwijs, in het bijzonder voor leerlingen met een ernstige meervoudige beperking. Er komt een doorzettingsmacht voor de samenwerkingsverbanden op het gebied van passend onderwijs om zo te voorkomen dat er kinderen thuis zitten.

Het VN-verdrag voor mensen met een beperking wordt verder geïmplementeerd en gemeenten worden gestimuleerd om voor voldoende en passende woonruimte te zorgen, in het bijzonder voor kleinschalige wooninitiatieven. Er komt een voorstel voor beschermd wonen op basis van het rapport Dannenberg.

Ook worden er concrete maatregelen genomen om meer mensen met een beperking aan een betaalde baan te helpen. Zo is er budget voor 20.000 extra beschutte werkplekken en mogelijkheden voor loondispensatie.

Daarnaast moet het mbo-onderwijs beter aansluiten op de (regionale) arbeidsmarkt. In het voortgezet onderwijs wordt het mogelijk om vakken op verschillenden niveaus te volgen zodat een vervolgopleiding eerder in beeld komt. Leerlingen die niet in staat zijn om een diploma van hun Entree- of niveau 2-opleiding te halen, kunnen vakcertificaten krijgen om werkgevers laten zien wat zij hebben geleerd. Wel zal er dan een onderwijsaanbod op maat voor hen beschikbaar moeten zijn zoals het REA-College en de Academie voor Zelfstandigheid deze aanbieden.

Arbeidsmarkt

Daarnaast kiest het kabinet voor hervormingen op de arbeidsmarkt, waarbij verantwoordelijkheden tussen werkgever en werknemer eerlijker verdeeld worden. Het verschil tussen flexibele contracten en vaste contracten wordt verkleind. Zo wordt een langere proeftijd mogelijk bij een contract voor onbepaalde tijd. Het ontslagrecht wordt enigszins versoepeld en het pensioenstelsel wordt vernieuwd.

Het kabinet roept sociale partners op om CAO’s te moderniseren door in de CAO ruimte te creëren voor maatwerk, keuzevrijheid en inzetbaarheid van medewerkers. Deze ambitie sluit aan bij de activiteiten van de VGN die zich richten op vernieuwing van arbeidsvoorwaarden en arbeidsverhoudingen.

Een goed werkend sociaal domein

Gemeenten blijven verantwoordelijk voor Wmo, Jeugdwet en Participatiewet en de huidige budgetten blijven in stand. Het kabinet heeft bijzondere aandacht voor de Jeugdwet. Er komt in totaal 54 miljoen extra beschikbaar voor de transformatie van de jeugdhulp. Ook gaat het Rijk ingrijpen als gemeenten niet goed samenwerken bij het inkopen van gespecialiseerde jeugdhulp. De Wmo wordt geëvalueerd en waar nodig aangepast en dat geldt ook voor de AMVB die zich richt op aanvaardbare tarieven.

Voor cliënten komt er meer onafhankelijke ondersteuning en de eigen bijdrageregeling in de Wmo wordt een eenvoudig en laag “abonnementstarief”. De groep mensen met een LVB wordt beter in kaart gebracht, zodat zorg en ondersteuning beter op elkaar kunnen aansluiten. Daarbij is er speciale aandacht voor de overgang naar volwassenheid. Dat er aandacht blijft voor mensen met verward gedrag is positief, maar helaas spreekt het regeerakkoord in dit verband alleen over de GGZ.

Een persoonsvolgende Wlz

Over persoonsvolgendheid wordt opgemerkt dat er maatregelen worden genomen op basis van de resultaten van de nu lopende initiatieven. De rol van de zorgkantoren wordt niet ter discussie gesteld. Benadrukt wordt dat er voor ieder die dat nodig heeft een goede plek in een instelling moet zijn, ook voor kinderen met een verstandelijke beperking of een gedragsstoornis. In overleg met ouders wordt gezocht naar mogelijkheden voor meer maatwerk voor kinderen met een ZEMVB. Het kabinet gaat meer investeren in onafhankelijke cliëntondersteuning en het PGB blijft in alle zorgwetten verankerd. Het regeerakkoord stelt dat ons kwaliteitskader een goede basis is voor “verbetering van de gehandicaptenzorg”.

Noodzakelijke randvoorwaarden

1. Budgetten passend bij de zorgvraag: er komen geen nieuwe bezuinigingen in sociaal domein of Wlz, een reeds geplande bezuiniging voor de Wlz van 188 miljoen wordt zelfs geschrapt. Er is echter ook geen ruimte voor kwaliteitsverbetering. Voor de verpleeghuizen is daarvoor 2,1 miljard beschikbaar, voor de gehandicaptenzorg niets.
2. De administratieve lasten worden aangepakt: het kabinet wil in het sociaal domein niet stoppen met aanbesteden maar wel “schrapsessies” organiseren, het gebruik van de iWmo en de iJGW standaarden wordt verplicht. Ook in de Wlz komen schrapsessies, maar zorgkantoren houden hun rol.
3. Ruimte voor onderzoek en innovatie: het kabinet neemt hierover geen specifieke zaken op voor de gehandicaptenzorg, de bestaande onderzoeksprogramma’s blijven in stand. Ook komt er meer aandacht voor bijvoorbeeld preventie van recidive in het justitiedomein.
4. Een goed functionerende arbeidsmarkt: de hervormingen op de arbeidsmarkt dragen bij aan het vergroten van de inzetbaarheid van medewerkers. Er worden vooral grote investeringen gedaan in de verpleeghuiszorg, zonder dat rekening wordt gehouden met de gevolgen daarvan voor de arbeidsmarkt in de gehandicaptenzorg.
   
   

Conclusie

In het regeerakkoord zijn goede stappen gezet op het gebied van participatie en onderwijs, dat is voor mensen met een beperking van groot belang om mee te doen in de samenleving.

Verder is het nieuwe regeerakkoord voor de gehandicaptenzorg meer evolutie dan revolutie. Ingezette trajecten worden voortgezet, we mogen verder met ons kwaliteitskader en de onderzoeksagenda, onze signalen over de Wmo en Jeugdwet zijn opgepikt. Wat geen plaats heeft gekregen, is onze wens voor extra investeren in kwaliteit en innovatie.

Er gaat veel geld naar de verpleeghuiszorg. Dit zal zeker ook zijn effect hebben op de arbeidsmarkt. We zullen daarom voor het aantrekken van medewerkers in de gehandicaptenzorg, moeten samenwerken met de andere partijen binnen Zorg en Welzijn.