Kabinet zet loondispensatie door ondanks kritiek
Het kabinet wil voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt het instrument loonkostensubsidie vervangen door loondispensatie. Dat blijkt uit een hoofdlijnennotitie die staatssecretaris Van Ark (SZW) dinsdag naar de Kamer stuurde. Voor werkgevers wordt het aantrekkelijker om mensen met een beperking in dienst te nemen. Toch ziet de VGN samen met werknemersorganisaties, gemeenten en cliëntenorganisaties weinig in de plannen van het kabinet. Zij zijn bang dat de maatregel zeer nadelig uitpakt voor een groep kwetsbare mensen en het niet leidt tot meer kansen op werk.
Het kabinet vindt het belangrijk om werkgevers over de streep te trekken om iemand met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. In de nieuwe regeling mogen werkgevers mensen met een arbeidsbeperking onder het minimumloon gaan uitbetalen. Verder gaat werken lonen voor mensen met een arbeidsbeperking, vooral als ze in deeltijd werken, omdat zij van de gemeente een aanvulling tot het minimumloon kunnen krijgen.
Maar ondanks dat wegen de voordelen niet op tegen de nadelen. Mensen met een arbeidsbeperking krijgen door de nieuwe regeling het gevoel geen volwaardige medewerker te zijn omdat ze zijn aangewezen op een uitkering, zonder ‘echt’ loon en pensioenopbouw, zoals dat hoort bij volwaardige participatie door middel van werk.
Huidige situatie
Nu is het zo dat werkgevers loonkostensubsidie krijgen als zij iemand met een beperking in dienst nemen. Die subsidie vergoedt het verschil tussen de productie, die vaak lager is, en het betaalde loon dat meestal rond het minimumloon ligt. Ook de werkgeverspremies voor bijvoorbeeld het pensioen worden voor een deel vergoed. De medewerker met een beperking krijgt, net als zijn collega’s, het volledige salaris van zijn werkgever. Deze regeling blijft gelden zolang de gehandicapte werknemers hun baan houden.
Loondispensatie
Met de voorgestelde loondispensatieregeling mogen werkgevers mensen met een arbeidsbeperking onder het minimumloon uitbetalen. Het loon wordt vervolgens door de gemeente aangevuld tot maximaal het minimumloon. Omdat dat ook geldt als maar een dag per week wordt gewerkt, kan de gehandicapte werknemer door de combinatie van loon en uitkering meteen een hoger inkomen krijgen dan het bijstandsniveau. Dit kan betekenen dat iemand die ruim drie dagen werkt - heel veel arbeidsgehandicapten werken in deeltijd - straks maandelijks meer geld krijgt dan onder de huidige regeling van de loonkostensubsidie.
Nadelen
De voorgestelde loondispensatie kent ook grote nadelen. Zo is de regeling voor werknemers administratief erg ingewikkeld doordat zij hun inkomen uit twee bronnen krijgen. Als zij te veel loonaanvulling hebben ontvangen van de gemeente moeten zij dat achteraf terugbetalen. Een administratief foutje is snel gemaakt wat de kans op schulden vergroot.
Een ander nadeel is dat werknemers met de loondispensatie geen pensioen opbouwen en ze minder rechten opbouwen voor de werkloosheidsuitkering en de arbeidsongeschiktheidsuitkering.
Ook moeten werknemers zelf regelen dat hun loon door de sociale dienst wordt aangevuld tot maximaal minimumloon. En hiervoor gelden de bijstandsregels, waardoor arbeidsgehandicapten met een werkende partner geen aanvulling krijgen op het loon als hij of zij gaat werken.
Ook gemeenten hebben een voorkeur voor behoud van loonkostensubsidie. Het voorstel van loondispensatie draagt volgens de gemeenten niet bij aan de inclusieve samenleving, is onnodig complicerend, ook voor betrokken werknemers die blijvend zijn aangewezen op de bijstand.
Beschutte werkplekken
De staatssecretaris denkt met de nieuwe wet ook te bezuinigen. Volgend jaar al 10 miljoen euro, oplopend tot 40 miljoen euro aan het eind van de kabinetsperiode in 2021 en 500 miljoen op lange termijn, 2050. De besparing wordt gebruikt om op termijn 20.000 extra 'beschutte werkplekken' te creëren bij bijvoorbeeld sociale werkplaatsen.
Die besparing komt voor de helft, 250 miljoen euro, uit het wegvallen van sociale premies, zoals de pensioenpremie. Van Arkel benadrukt dat als de extra beschutte werkplekken niet nodig zijn, de middelen worden ingezet om mensen met een beperking op een andere manier te ondersteunen richting werk.
VN-verdrag
De minister van VWS werkt op dit moment als coördinerend bewindspersoon aan een programma voor de verdere invulling van de implementatie van het VN-verdrag. Het onderwerp werk is daarbij ook meegenomen. Hij zal de Kamer in mei over dat programma informeren.
Download Kamerbrief Hoofdlijnennotitie
Download Hoofdlijnennotitie Loondispensatie Participatiewet
Lees hier de opinieartikelen in de Volkskrant en Trouw.
