‘Het kwaliteitskompas daagt me uit om echt aan de slag te gaan'

Eigen invulling

‘Met dit vernieuwde kwaliteitskompas worden we nog meer uitgedaagd om zelf invulling te geven aan kwaliteit binnen de organisatie’, vindt Emmeke van Eersel, bestuurder bij Middin. ‘Het kwaliteitskompas daagt me uit om echt aan de slag te gaan.’ Dat zei Van Eersel toen ze een exemplaar van het vernieuwde Kwaliteitskompas Gehandicaptenzorg 2023-2028 uit handen van Boris van der Ham, VGN-voorzitter, kreeg tijdens de lanceringsbijeenkomst op 29 september bij Middin. 

‘Is een kompas niet te vrijblijvend?’

Ook Theo van Uum, directeur langdurige zorg VWS, kreeg een exemplaar overhandigd. Hij vertelde toch wel tegen de nieuwe term kompas aan gehikt te hebben. ‘Wordt het niet te vrijblijvend’, vroeg hij zich af. ‘Helemaal als ik in het kwaliteitskompas lees dat goed ook goed genoeg is.’ De woorden van Van Eersel dat een kwaliteitskompas juist uitdaagt om echt aan de slag te gaan omdat het vrijheid biedt in tegenstelling tot een kader dat eerder neigt tot afvinken, stemden hem gerust: ‘We gaan met het kompas een stapje verder.’

Betekenis van het kompas voor de sector

Tijdens feestelijke lanceringsbijeenkomst werd gevierd dat het vernieuwde Kwaliteitskompas Gehandicaptenzorg (2023-2028) afgerond is. Het is de opvolger van het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg (2017-2022). Er werd gesproken over de betekenis van het kompas voor de sector. Ook werden de vier bouwstenen waaruit het kompas onder andere is opgebouwd op een interactieve manier beleefd. Boris van der Ham, voorzitter van de VGN, en Caron Landzaat, ervaringsdeskundige en medewerker van de VGN en het LFB, leidden de bijeenkomst.

Het belang van professionele ontwikkeling

Aan de hand van een groot draaiend kompas werd de volgorde van de te behandelen bouwstenen bepaald. Het kompas werd gemaakt door de medewerkers van dagbesteding Robberse Eiland van zorgorganisatie Abrona. Als eerste bleef de naald van het kompas steken op bouwsteen drie ‘professionele ontwikkeling’. Jaap Kappert, bestuurder van V&VN, de beroepsvereniging van verpleegkundigen en verzorgenden Nederland kwam op het podium. Hij sprak over het belang van professionele ontwikkeling en waarom bouwsteen drie die in het kwaliteitskader nog ‘zelfreflectie in teams’ heette, in het kwaliteitskompas is hernoemd tot ‘professionele ontwikkeling’. 

Doorontwikkeling leidt tot de zin van het werk

‘Reflectie alleen is niet voldoende’, gaf Kappert aan. ‘Reflectie leidt tot het bewustzijn en op basis daarvan ontwikkeling van professionals, maar de doorontwikkeling van professionals en hun professies, leidt tot de bedoeling, de zin van het werk. Het leidt tot trots en de behoefte om te ontwikkelen. Uiteindelijk resulteert dat in een hogere instroom in beroepsopleidingen. We kunnen iedere professional immers goed gebruiken. Dat komt ten goede aan goede zorg voor mensen met een beperking. Je ontwikkelen als professional is je tevens ontwikkelen als mens.’

Waardevolle informatie voor het ondersteuningsplan

Een flinke draai aan het rad door Landzaat bepaalde dat bouwsteen twee ‘onderzoek naar de ervaringen van mensen met een beperking’ aan de beurt was. Het onderzoeken van cliëntervaringen doen organisaties aan de hand van erkende en valide instrumenten die zijn opgenomen in de VGN-Waaier. De Commissie van Deskundigen is een onafhankelijke commissie die deze erkende cliëntervaringsinstrumenten beoordelen. Voorzitter Kees Ahaus sprak de aanwezigen via een video toe waarin hij aangaf dat de cliëntervaringsonderzoeken waardevolle informatie opleveren voor het ondersteuningsplan van mensen met een beperking en een startpunt zijn voor dialoog over de geleverde zorg.

Het benutten van de resultaten blijft een uitdaging

‘Het onderzoeken van de ervaringen van mensen met een beperking moet leiden tot een verbetering van kwaliteit van zorg, maar het benutten van de resultaten blijft een uitdaging.’ Ahaus riep de aanwezigen op om hierover met elkaar in gesprek te gaan. Er kwam een mooi voorbeeld ter sprake: bewoners van een woongroep van Middin vonden de weekenden saai en lang. Tijdens een groepsgesprek werd een gezamenlijke oplossing gevonden: op zaterdag samen naar het voetbalveld en samen voetballen.

Meer inzicht in kwaliteit

Bij de beleving van bouwsteen vier ‘inzicht in kwaliteit’ werd ingegaan op de naamsverandering van ‘kwaliteitsrapport en visitatie’ naar ‘inzicht in kwaliteit.’ Lotte van der Meer, beleidsmedewerker van Iederin, vertelde dat het kwaliteitskader toch best nog wat instrumenteel is en dat het vernieuwde kwaliteitskompas meer inzet op inzicht in kwaliteit omdat dat ‘de basis van ons werk is. Daarom willen we meer inzicht door niet jaarlijks meer een heel kwaliteitsrapport aan te leveren, maar tweejaarlijks een kwaliteitsbeeld: een beeld van de kwaliteit binnen de organisatie. In het tussenjaar wordt een voortgangsbericht gemaakt samen met mensen met een beperking en hun verwanten.’ 

Waarom gaat iets goed?

Op de vraag wat de zorgkantoren ervan vinden dat de frequentie van de kwaliteitsrapporten is aangepast, vertelde Jidske Diekerhof, kwaliteitsmedewerker van het Zilveren Kruis, dat toe te juichen. ‘Het gaat ons niet om een jaarlijks rapport. Het belangrijkste is dat wij een goed beeld krijgen van de kwaliteit binnen een organisatie. Wat gaat er goed, waarom en waarom gaat iets niet goed? Je krijgt een eerlijker beeld als je mensen wat meer tijd geeft en helemaal als je mensen met een beperking en hun verwanten laat meedenken en meeschrijven.’ 

'Vroeger was het ondenkbaar om mee te beslissen'

Op dat laatste haakte voorzitter Landzaat in: ‘Vroeger was het ondenkbaar dat iemand met een beperking kon meebeslissen over zijn leven, laat staan over kwaliteit binnen de organisatie. Er werd soms wel geluisterd, maar niet naar gehandeld. Nu kunnen en mogen we eigen regie hebben. En dat is heel belangrijk.’ Het was een mooi bruggetje naar de beleving van bouwsteen één ‘zorgproces rond de individuele persoon’.

‘Moet ik nu dromen van de ander wegstrepen?'

Idman Nur - Voskens en Milan Dorreboom, beiden ervaringsdeskundigen en medewerkers van het LFB, kwamen het podium op en lieten de aanwezigen kennismaken met eigen regie in de praktijk. Iedereen werd uitgedaagd om vijf persoonlijke dromen op papier te zetten en het kaartje te ruilen met degene die naast hen zat. Dorreboom: ‘Dan mag je nu twee dromen radicaal wegstrepen, zonder overleg.’ De aanwezigen reageerden verrast. ‘Moet ik nu dromen van de ander wegstrepen? Echt?’

Samen kijken naar het verwezenlijken van dromen

Het was precies de reactie die Nur en Dorreboom verwacht hadden. ‘Wat doet het met je’, vroegen ze door. ‘Het is heel stom dat een ander voor mij bepaalt wat ik niet mag doen’, reageerde iemand. Weer een ander gaf aan: ‘Mijn droom is niet andermans droom. De ander hecht niet dezelfde waarde aan mijn droom als ik doe.' Zelf gaven Dorreboom en Nur aan ook dromen te hebben en hoe belangrijk het is dat daar naar geluisterd wordt door hun begeleiders. Dat begeleiders niet over iemand, maar met iemand moeten praten. En samen moeten kijken naar het verwezenlijken van dromen. Dorreboom heeft nu zijn eigen medicijnen in beheer en Nur neemt af en toe vakantie van haar begeleiders.

Roadshow Kwaliteitskompas 

Tot slot kondigde Pauline Meurs, voorzitter van de Stuurgroep Kwaliteitskompas (de Stuurgroep is eigenaar van het Kwaliteitskompas Gehandicaptenzorg) een roadshow aan. De VGN trekt samen met de Stuurgroep het land in om bijeenkomsten te organiseren over het vernieuwde kwaliteitskompas. Wat is er veranderd? Hoe organiseer je de nieuwe werkwijze in bouwsteen vier met een kwaliteitsbeeld en voortgangsbericht in plaats van een jaarlijks kwaliteitsrapport? Hoe kunnen we nog beter werken met het kompas in de praktijk? Meurs: ‘We hebben de actualisatie van het kwaliteitskader naar kwaliteitskompas achter ons. Nu is het tijd voor implementatie.’ Ze sloot af met de woorden: ‘Het kwaliteitskompas is een pleidooi voor vrijheid. De kracht is om die vrijheid te pakken en te benutten.’

Meer informatie

Op onze speciale webpagina over het kwaliteitskompas leest u meer informatie over het kwaliteitskompas. Hier kunt u alle afzonderlijke hoofdstukken en de bouwstenen lezen, maar ook het volledige Kwaliteitskompas Gehandicaptenzorg 2023-2028 in pdf downloaden.