Is de tast van blinde mensen nu werkelijk beter dan die van zienden?
Blind geboren kinderen van zeven tot twaalf jaar oud zijn nog niet beter in een tast-taak dan ziende kinderen. Ze hebben wel een beter werkgeheugen en 'kortetermijngeheugen', stelde Ans Withagen, orthopedagoog bij Koninklijke Visio, vast. Dit zijn een paar van de onderzoeksresultaten. Zij promoveert op 22 januari 2014 aan de Radboud Universiteit Nijmegen op een studie naar tactiele vaardigheden van blindgeborenen.
Blinde kinderen zijn voor informatie aangewezen op tast en gehoor. Ans Withagen heeft met de ontwikkeling van Tactiel Profiel een observatie-instrument ontwikkeld om vast te stellen waar blinde kinderen staan in hun tastontwikkeling. Het kind krijgt opdrachten voorgelegd die nauw verbonden zijn met dagelijkse activiteiten. Als het bepaalde taken niet beheerst, krijgt het daarvoor extra oefeningen.
In haar promotieonderzoek onderzocht Withagen de bruikbaarheid en kwaliteit van dit instrument. Blinde kinderen blijken de meeste voor het dagelijks leven bruikbare 'tastvaardigheden' perfect te beheersen. Vervolgens is de tast experimenteel onderzocht. Bij het onderzoeken van materiaaleigenschappen, zoals gewicht, vorm, textuur of volume gebruiken blinde mensen precies dezelfde strategieën als zienden en zijn ze even nauwkeurig en snel. Volwassenen presteren beter dan kinderen, ongeacht of ze kunnen zien. Verschillen in geheugenprestaties bleken geen verklaring te zijn voor individuele verschillen tussen de onderzochte personen. Wel bleken blinde kinderen te beschikken over een beter kortetermijngeheugen en werkgeheugen dan ziende kinderen. Voor het werkgeheugen was dit nog niet eerder aangetoond.
Het verbaasde Ans Withagen enorm dat kinderen die nooit hebben kunnen zien, niet beter zijn dan ziende kinderen in het op de tast verkennen van een onbekend of nieuw voorwerp. Withagen: 'In het onderwijs bij Visio leren we de kinderen veel op het gebied van voelen. Dat gaat verder dan het lezen van braille of het begrijpen van geografische kaarten. Een kind dat haar pop te eten geeft, moet wel weten waar het mondje zit en hoe je een lepel vasthoudt.'
Aanleren van taststrategieënMet de resultaten uit het onderzoek van Withagen voert Visio verbetering door in het onderwijs aan blinde kinderen. 'Het onderzoek helpt ons om de kinderen betere taststrategieën aan te leren, want blijkbaar is het te trainen.'
Withagen won in 2008 de Gehandicaptenzorgprijs van de VGN voor de ontwikkeling van van Tactiel Profiel. Meer informatie over het onderzoek is te vinden op www.visio.org/tastonderzoek en www.tactielprofiel.org.
