Column Peter Nouwens: 'Het nieuwe ontwikkelen'
De vernieuwing van de zorg is een gemeenschappelijke taak. ‘Moderne organisaties nemen hierin het voortouw. Ze brengen relevante partijen bij elkaar’, schrijft Peter Nouwens, bestuurder van Prisma, in zijn eerste column in het februarinummer van Markant.
Het is duidelijk dat de langdurige zorg fundamenteel in beweging is en zal blijven. De inhoud van de zorg voor mensen met een beperking is, al geruime tijd, minder gefocust op defecten of beperkingen. In plaats daarvan is ze meer en meer gericht op een goed functioneren binnen een sociale context. Kwaliteit van leven, zelfredzaamheid en eigen regie staan daarbij centraal.
Zorg is daarnaast geen exclusief domein meer van de zorgaanbieder maar in zekere zin van iedereen geworden. De cliënt, zijn familie en netwerk, de buurt, voorliggende voorzieningen en professionals leveren hun aandeel. Binnen een gelijkwaardige relatie wordt bepaald wat gedaan moet worden en door wie om een goed leven mogelijk te maken. Hierbij wordt principieel gestart met wat mensen zelf willen en kunnen. Dit veranderingsproces wordt versneld door de lopende transities waarbij gemeentelijke overheden de nadrukkelijke ambitie uitspreken dat het anders, beter en goedkoper moet. Wie daar een toegevoegde waarde in heeft, mag meedoen. Wie dat niet kan of wil, valt af.
Veranderkunst
Deze stapeling van factoren betekent niet alleen dat oude praktijken losgelaten moeten worden maar ook dat er in een hoog tempo nieuwe alternatieven ontwikkeld moeten worden waarbij op voorhand het resultaat niet vaststaat. Het bovenstaande gaat een groot appèl doen aan de veranderkunst en -kunde van organisaties in de gehandicaptensector. Veel tijd wordt de gehandicaptensector ook niet gegund: het wordt aanhaken of afhaken.
De klassieke, top-down aansturing van organisaties schiet in deze boeiende tijd tekort. We maken het pad door het te bewandelen. De weg naar de ‘nieuwe zorg’ zal geplaveid zijn met sociale experimenten waarbij de zorg, bij wijze van spreken, zich opnieuw gaat uitvinden. Dat is geen taak van zorgorganisaties alleen maar van alle relevante partijen gemeenschappelijk. Vanuit gedeelde ideeën wordt geëxperimenteerd met nieuwe vormen van ondersteunen en gezamenlijk gereflecteerd op de ervaring die hierbij worden opgedaan. Deze reflecties worden gedeeld en daardoor wordt ook geleerd. Zorgen, leren en ontwikkelen komen daarbij bij elkaar te liggen binnen lerende gemeenschappen. Moderne organisaties nemen hierin het voortouw. Ze brengen relevante partijen bij elkaar, leggen verbindingen, bieden ruimte en creëren met anderen nieuwe perspectieven. Ze zijn de verandering.
