Aan de slag met toekomstbestendige gehandicaptenzorg in 2023

Landelijk akkoord

In 2022 sloten ZN en VGN een akkoord en is de beweging naar een duurzame, toekomstbestendige en betaalbare gehandicaptenzorg in gang gezet. Dit is nodig omdat de gehandicaptenzorg voor een grote uitdaging (stijgende kosten en krapte op de arbeidsmarkt) staat om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Er zijn 5 inhoudelijke thema’s, de kanslijnen, benoemd waarop zorgaanbieders en zorgkantoren  afspraken gaan maken. In 2022 is er veel nagedacht over hoe je hiermee aan de slag kunt en zijn hulpmiddelen ontwikkeld. 2023 is het jaar dat in het teken staat van het ‘doen’ en het versnellen en verbreden van de beweging.  

Belangrijk dat cliënten en naasten betrokken zijn

Theo van Uum, directeur van de VGN, heette alle deelnemers welkom. Net als bij de vorige netwerkbijeenkomst op 2 december vorig jaar, was ook nu de belangstelling groot. Van Uum gaf een korte toelichting op de voortgang van de transitie en benadrukte nog eens hoe belangrijk het is dat cliënten en hun naasten hierover mee praten. Zodat op alle niveaus het perspectief van mensen met een beperking in dge transitie verweven zit.

Echt anders doen

De afgelopen tijd zijn er al veel startgesprekken tussen zorgaanbieders en zorgkantoren geweest en hebben veel zorgaanbieders met cliëntenraden bepaald met welke thema’s ze aan de slag gaan. Nu is de uitdaging om de volgende stap te zetten, het ‘echt anders gaan doen’ en samen werken aan nieuwe werkwijzen. Hoe dat er uit ziet is niet uit een boekje te leren. Theo van Uum: “De bedoeling is dat we samen een beweging vormen. Vanuit kleine stappen leren, aanpassen en grotere stappen zetten. Het is niet erg als je een keer onderuit gaat, je leert van de dingen die niet goed gaan, de briljante mislukkingen.”

Woorden doen er toe

In het panelgesprek met Albertine Ravensbergen (voorzitter cliëntenraad ’s Heeren Loo en lid van het landelijk platform cliëntenvertegenwoordigers VG sector), Terence de Bruin (manager zorginkoop gz/ggz VGZ en portefeuillehouder GZ bij ZN) en Henk Kouwenhoven (Raad van bestuur Sherpa) ging het over hoe belangrijk het is welke woorden worden gebruikt. Gebruiken we de goede woorden en bedoelen we dan hetzelfde? Neem het woord ‘arbeidsbesparende’ technologie. Over de betekenis bestaat een discussie. Het gaat er in het akkoord om dat de technologie bijdraagt aan de zelfstandigheid van mensen met een beperking, maar het woord ‘arbeidsbesparend’ kan ook weerstand oproepen bij medewerkers en cliënten. Het kan overkomen alsof mensen straks geen baan meer hebben. Daar is geen sprake van, want er is juist veel werk in de zorg en een tekort aan personeel. Henk Kouwenhoven: “Wees eerlijk en realistisch, dat iets arbeidsbesparend moet zijn. We hebben de mensen niet, we moeten het met minder mensen doen.“

Waarom is dit akkoord zo belangrijk?

Op de vraag waarom dit akkoord belangrijk is, bracht Henk Kouwenhoven het tekort aan personeel naar voren. De inzet van steeds meer ZZP’ers zorgt ervoor dat de kosten stijgen en de kwaliteit van zorg minder wordt en dit is een slechte ontwikkeling. Het besef is er bij alle drie de sprekers dat het niet meer of minder moet, maar wel anders. En dat het belangrijk is om daar vanuit verschillende invalshoeken en partijen over te praten. Terence de Bruin (VGZ) ziet dat veel zorgaanbieders moeite hebben om de roosters rond te krijgen: “Waarom werken wij niet meer samen met elkaar? Wat werkt bij de ene aanbieder, kan ook bij de andere werken”.

Wat ontplooien we aan nieuwe initiatieven?

De sprekers geven de zaal mee dat het gaat om doen, oppakken en innoveren. Terence de Bruin: “Denk na als 2023 achter de rug is: Wat hebben we aan nieuwe initiatieven ontplooid of aan mislukkingen? Albertine Ravensbergen vindt het belangrijk om het zo klein mogelijk te houden en de cliënten en verwanten er bij te betrekken. Henk Kouwenhoven heeft geleerd dat het belangrijk is om samen met professionals na te denken over wat bijvoorbeeld zinvolle dagbesteding is. Hij raadt ook aan om met andere zorgaanbieders samen te werken en alles te doen vanuit de kernwaarden, namelijk kwaliteit van leven voor mensen met een beperking en goede randvoorwaarden zodat medewerkers hun vak kunnen uitoefenen.

Wat ga je zelf doen?

Albertine Ravensbergen zegt toe dat ze iedereen blijft trekken naar de gewone taal in plaats van de beleidstaal. Terence de Bruin integreert en toetst de onderdelen van het landelijk akkoord in het landelijk visiedocument inkoop. Henk van Kouwenhoven gaat ervoor zorgen dat er bij Sherpa ruimte is om de dialoog te voeren.

Elkaar inspireren in workshops

Na afloop van het plenaire deel waren er verschillende workshops waar onder andere de kanslijnen, het meenemen van de hele organisatie in de transitie, het maken van een cultuuromslag en de samenwerking tussen zorgaanbieder, cliënt en zorgkantoor  aan bod kwamen. Steeds stond de vraag centraal: Welke stappen kunnen er gezet worden om in de dagelijkse praktijk dingen anders te gaan doen om ook in de toekomst goede zorg te kunnen bieden? Daarbij ontstonden interessante gesprekken en werden contacten gelegd tussen deelnemers.

Hier vindt u een apart artikel met een impressie van de workshops en de presentaties die zijn gehouden.

Het laatste nieuws over de transitie volgen?

Abonneer u dan hier op de maandelijkse nieuwsbrief. De eerdere edities van de nieuwsbrief vindt u hier. Een tijdpad voor de komende maanden met handvatten met praktische tips per onderdeel voor het zetten van stappen die passen bij jouw organisatie, voorbeelden op de kanslijnen en andere informatie vindt u hier.

In de bijlage vindt u de plenaire presentatie