Een exit-strategie voor iedereen

Door corona is iedereen beperkt in zijn vrijheid

Voor de meeste mensen met een beperking of chronische ziekte is het hun leven lang dagelijkse kost om zich niet volledig vrij te kunnen bewegen in de samenleving. Sinds de coronacrisis ervaart ineens echter iedereen in Nederland hoe het is om niet te kunnen gaan en staan waar je wilt, met wie je wilt, wanneer je wilt. We kunnen niet zomaar bij vrienden en familie langs. We missen het directe contact met collega’s of medestudenten. Sportclubs, cafés en restaurants zijn voor niemand meer toegankelijk, vakantiebestemmingen onbereikbaar. Hoewel de meeste Nederlanders begrip hebben voor de maatregelen van het kabinet, vinden velen het zeer onaangenaam dat onze vrijheid is beperkt. Het ondervinden van beperkingen in ons dagelijks functioneren is iets dat ons ineens verbindt. En dat kan ogen openen.

Een inclusieve exit-strategie is noodzakelijk

De noodzaak van een inclusieve exit-strategie dient zich vandaag al aan. Want tegenover de successen die in de strijd tegen het virus zijn geboekt, staat dat op het terrein van inclusie van mensen met een beperking stappen terug zijn gezet. De meeste mensen met een beperking die in een instelling wonen hebben vanwege de acute dreiging wekenlang geen bezoek mogen ontvangen. Met alle dramatische gevolgen van dien. Ook tienduizenden mensen met een verstandelijke beperking hebben wekenlang geen bezoek, school, begeleiding of dagbesteding gehad. Daar zaten ook kinderen tussen, die maar niet begrepen waarom ze hun ouders alleen nog maar op een schermpje mochten zien. Het leed bleef niet beperkt tot de instellingen. Veel mensen met een beperking of een chronische aandoening die zelfstandig wonen en hun naasten verloren een stuk van hun vrijheid. Soms omdat ze een verhoogd risico lopen, maar meestal omdat ze het huis niet uit kunnen of omdat aanvullende voorzieningen zijn weggevallen. Gelukkig zijn er inmiddels ook voor hen versoepelingen op handen. Maar de klap die zij hebben opgelopen, zal nog lang nadreunen.

Van crisisaanpak naar inclusieve lange termijn-visie

Ontzettend belangrijk dus om de crisisaanpak te verbreden van de acute fase naar de langdurige fase. Van medische zorg, naar economisch en maatschappelijk herstel. Daarbij hoort ook dat we onze blik richten op de gewenste wereld van na de coronacrisis. En dat we als samenleving de kans om het echt goed te doen aangrijpen. We bevinden ons op een tweesprong. De ene afslag leidt onvermijdelijk naar een Nederland waarin mensen met een beperking of kwetsbare gezondheid, net als ouderen, straks achter in de rij moeten aansluiten om ook weer aan het leven te mogen deelnemen. Dat risico neemt toe wanneer straks besloten zou worden om fors te bezuinigen op zorg en ondersteuning, zonder stil te staan bij wat dat voor grote groepen betekent.

Uitsluiting of inclusie: een kwestie van keuzes maken

De andere afslag biedt een wenkend perspectief. Het nodigt uit om te investeren in een nieuw normaal waarin iedereen kan deelnemen, bijdragen en het gevoel heeft midden in de samenleving te staan. Of je nu psychisch kwetsbaar bent, een lichamelijk of verstandelijk beperking hebt, maar ook als je geen officiële of vastgestelde beperking hebt. Investeren in een meer toegankelijke en inclusieve samenleving is een investering in de toekomst van ons land. Een investering die zich dubbel en dwars terugverdient. Participeren naar wens en vermogen, ertoe doen en erbij horen maakt gezond, veerkrachtig en minder kwetsbaar.

Pak wederopbouw in een keer goed aan

De mogelijkheid voor een mooie eerste stap naar zo’n samenleving dient zich aan nu heel Nederland bezig is zich aan de nieuwe werkelijkheid aan te passen. Restaurants en cafés maken ontwerpen zodat het mogelijk is 1,5 meter afstand te houden. Er wordt hard nagedacht over de consequenties voor de volkshuisvesting, overheidsgebouwen, onderwijsinstellingen, openbaar vervoer en stadions, enzovoort. Bedrijfs- en organisatiemodellen worden op de kop gezet. Als alles toch op de schop gaat, grijp dan deze kans aan om de samenleving echt toegankelijk te maken voor iedereen. Denk aan de gangen die breder worden, de terrassen en cafés waar je plek kan inruimen voor rolstoelgebruikers. Zet in op een nieuwe communicatiewijze die het mogelijk maakt om werk en studie deels thuis, en deels op een aangepaste locatie te doen. Sta stil bij de kansen die andere manieren van werken bedrijven en organisaties kunnen bieden aan mensen met een verstandelijke beperking of een psychische kwetsbaarheid.

Laten we dus de mogelijkheid om het in één keer goed te doen benutten. Straks als het virus eindelijk is verslagen, moeten ook de ruim 2 miljoen mensen met een beperking kunnen meedelen in die overwinning. Zo zet je als samenleving die terugveert na een grote crisis, toch een dappere stap vooruit.

Frank Bluiminck (Directeur VGN)
Otwin van Dijk (Burgemeester Oude IJsselstreek)
Marti Paardekooper (Directeur Langdurige Zorg Zilveren Kruis Zorgkantoor)
Illya Soffer (Directeur Ieder(in))