Communiceren met beelden (2): ‘Stap uit die verbale box!’

‘Hoe zet ik als ondersteuner beeld in?’

‘Stop met schrijven voor mensen die niet (goed) kunnen lezen. Stap uit die verbale box.’ Zo startten we de masterclass ‘Beeld als contactmiddel’ en we bouwden op van ‘waarom’ naar ‘hoe’. Waarom zet ik als ondersteuner beeld in? Om heldere uitleg te geven, of voor focus en concentratie? Als ijsbreker (humor), om te verdiepen, om iemand te laten vertellen, omdat ik vragen heb? Wat is de context, wat is voorhanden? Wie is de persoon die ik begeleid? Wie ben ik als hulpverlener en wat past binnen mijn stijl?

En dan komen we pas bij het hoe…

Henriëtte Sandvoort (LFB), Remco Mostert (HoGent) en ik gaven deze masterclass op het Vilans-congres ‘Zoek het uit!’ Beeld inzetten in de communicatie is een vast onderdeel in de module ‘creatieve onderzoeksmethoden’ uit de Cabriotraining.

Het ‘hoe’ is een vehikel

‘Langs blauw water, onder groene bomen’, luidde het laatste zinnetje uit de blog van Johan de Koning, die tijdens onze workshop een riviertje tekende, met bomen erlangs en een fiets. Ik ga graag in op zijn verzoek om iets meer te vertellen over tools die ons helpen beeld in te zetten in de communicatie. Ik doe dit in het klein: door er één tool uit te lichten.

Het ‘hoe’ is een vehikel, zoals een fiets die je langs blauw water en groene bomen leidt. Maar als je niet graag fietst, kan je ook te voet gaan. Of met een elektrische fiets, of met een step… Dus je moet de alternatieven kennen.

Beeld biedt kansen, maar er is handelingsverlegenheid

In trainingen merken we veel handelingsverlegenheid bij hulpverleners. Hoe kan ik beeld inzetten in de communicatie? Deelnemers melden dat zij te weinig handvatten meekregen in hun opleiding om beeld in de communicatie te kunnen toepassen. Pictogrammen zijn gekend maar verder gaat het vaak niet. De angst om te tekenen (en niet mooi te tekenen) zit er ook bij velen goed ingepompt. Het beeld biedt ontzettend veel kansen tot verbinding, tot het vasthouden van (levens)verhaal, tot het creëren en opbouwen van plannen.

Met de app Ebb verzamel je beelden die bij je passen

In de masterclass zoomen we in op visuele onderzoeksmethoden  foto-voice (je vraagt iemand foto’s te maken) en foto-elicitatie (je laat iemand kiezen uit foto’s die jij aanbiedt). Op basis van deze visuele onderzoeksmethoden bouwden we samen met app-ontwikkelaar René Krewinkel de app Ebb.

De app geeft mensen de kans beelden te verzamelen die bij zichzelf passen. Via foto’s bouwen mensen een eigen portfolio op: wie ben ik, wat kan ik, waar droom ik van, wat geeft mij stress, wat zijn belangrijke plekken, wie zijn belangrijke anderen?

Een hulpmiddel dat mensen sterker maakt

Op die manier zijn mensen altijd voorbereid: om aan ondersteuners, aan nieuwe begeleiding, aan nieuwe mensen in hun leven uitleg te geven over zichzelf. Wil je mij beter leren kennen, kijk dan naar mijn beeldmateriaal in mijn app. Het grote voordeel van dit hulpmiddel is dat het niet stigmatiserend is, dat je het (vrijwel) altijd bij hebt, en dat het mensen stimuleert tot reflectie en hen sterker maakt om in de samenleving te werken, te ontmoeten, te leven.

Communicatie en belonging

‘Zolang ik kan communiceren, ben ik niet eenzaam’, zegt ons beeldend kunstenaar Ai Weiwei. Communicatie is het begin van alles, is noodzakelijk voor een gevoel van belonging en een voorwaarde tot inclusie.

Informatie

Sofie Sergeant is onderzoeker en onderwijscoördinator bij Disability Studies

Op de website van Disability Studies in Nederland staan les- en studiematerialen. Ook over het thema ‘communicatie’ hebben is lectuur, beeld en heel gevarieerde info te vinden.

De Cabriotraining is een pakket van training en coaching voor trans-disciplinaire teams (experts uit verschillende disciplines en ervaringsdeskundigen werken samen). De Cabriotraining is gecreëerd en gebouwd op het ‘Samen werken, Samen leren’- onderzoek, mogelijk gemaakt door ZonMW Gewoon Bijzonder.

In het artikel ‘De dialoog ondertiteld met beelden’ van Sofie Sergeant en Lien Verreyt, verschenen in het boek Disability Studies in de Lage Landen staat meer over foto-voice, grafische elicitatie en foto-elicitatie.

Alle info over Ebb vind je op deze site.
Het eerste prototype Ebb inspireerde tot een nieuwe versie: Ebb voor het werkbedrijf WerkSaam Westfriesland, met steun van het UWV. Op dit moment loopt de pilot Ebb bij WerkSaam en wordt onderzoek gepleegd naar de werkzame bestanddelen, de voorwaarden en de uitkomsten.
Zowel Ebb als Ebb Werksaam zijn nu reeds beschikbaar op Google Play en Apple Store.