Wat mogen mantelzorgers en vrijwilligers in de zorg?

Elke dag werken meer dan anderhalf miljoen mensen samen om in Nederland goede zorg te bieden. Zorgmedewerkers zijn onmisbaar voor het bieden van goede en toegankelijke zorg voor wie dat nodig heeft. 
Zorgaanbieders moeten zorgen voor voldoende en deskundig personeel om dit mogelijk te maken. 

Mantelzorgers en vrijwilligers spelen een steeds grotere rol in de dagelijkse zorgpraktijk. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) geeft daar duidelijkheid en tips over de rollen en taken van mantelzorgers, vrijwilligers en andere medewerkers in de zorg- en welzijnssector. 

Mantelzorgers

Mantelzorgers geven thuis, in een verpleeghuis of in een ziekenhuis zorg aan een familielid of vriend met wie zij al een band hadden. 

Mantelzorgers mogen ook risicovolle of voorbehouden handelingen uitvoeren, als zij dit zorgvuldig en met instemming van de cliënt of patiënt doen. Bijvoorbeeld injecties geven. Het is dan belangrijk dat de handeling is aangeleerd door een deskundige zorgverlener en dat de mantelzorger zich bekwaam voelt voor het uitvoeren van de handeling.

De professioneel betrokken zorgverleners houden de dossiers van de cliënten of patiënten bij. Inclusief de afspraken over wat de mantelzorgers doen. Zo weet iedereen wat de actuele situatie van de cliënten en patiënten is. De professionele zorgverleners moeten ook regelmatig de zorg met de mantelzorgers bespreken.

De inspectie vindt het belangrijk dat zorgaanbieders duidelijk zijn over de afspraken die zij maken met de cliënt of patiënt en de mantelzorger.

Vrijwilligers

Zorgaanbieders kiezen er steeds vaker voor om samen te werken met vrijwilligers. Vrijwilligers geven - vanuit een zorgaanbieder - zorg aan iemand met wie zij bij de start van hun taken nog geen persoonlijke band hebben.

Vrijwilligers mogen onder voorwaarden verschillende zorgtaken uitvoeren. De zorgaanbieder die vrijwilligers inzet, is verantwoordelijk is voor het handelen van de vrijwilligers bij het uitvoeren van zorgtaken. Als vrijwilligers voldoende geschoold of bekwaam zijn mogen ze in opdracht van een bevoegde zorgverlener ook risicovolle en voorbehouden zorghandelingen uitvoeren. Het is dan van belang dat het zowel voor de vrijwilliger als voor de professionele zorgverleners duidelijk is wie welke handeling beheerst en mag uitvoeren. 
De inspectie vindt het belangrijk dat vrijwilligers begeleid en geschoold worden. En dat de zorgaanbieder zicht heeft op de bekwaamheid van de vrijwilligers met wie zij samenwerkt.

In dit webdossier geeft de IGJ antwoord op veel gestelde vragen die de inzet van mantelzorgers en vrijwilligers oproept. Wat mogen mantelzorgers en vrijwilligers in de zorg?  En wie is er verantwoordelijk? Hoeveel ruimte is er om de zorg anders te organiseren ?