TOP-coach traject: voorkom fysieke belasting

Fysieke overbelasting is een sluipend proces

Het lastige van fysieke overbelasting is dat het een sluipend proces is. We weten wat de gevolgen kunnen zijn, maar het is gemakkelijker om vandaag ‘even door te gaan’ dan oog te hebben voor de mogelijke klachten van morgen. Hierdoor krijgt fysieke belasting als onderwerp vaak minder prioriteit dan acute uitdagingen. Toch hebben ORO en SWZ zorg ondanks andere acute uitdagingen ook tijd gemaakt om met dit belangrijke thema aan de slag te gaan.

Het TOP-coach traject helpt

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) is dit traject gestart vanuit het Programma Preventie Beroepsziekten. Het doel van het ministerie is om samen met een groeiend netwerk het risicobewustzijn met betrekking tot fysieke belasting te vergroten. En ook een handelingsperspectief te bieden aan werkend Nederland. Om organisaties hierin op gang te helpen is het ministerie van SZW het TOP-coach project gestart. De TOP-coach werkt nauw samen met de deelnemende organisaties en ondersteunt om de basis op orde te krijgen (scan van huidige situatie op locatie(s), enquête, interviews, ronde tafel sessies), daarnaast jaagt de TOP-coach de werkgroep aan en organiseert diverse bijeenkomsten en gesprekken. Tot slot heeft de TOP-coach veel aandacht voor de borging van het traject.

Zorgaanbieders ORO en SWZ zorg aan de slag met TOP-coaches

ORO en SWZ zorg hebben de kans om met een TOP-coach aan de slag te gaan met beide handen aangepakt, omdat zij hun beleid op dit onderwerp onder de loep wilden nemen. Het leek hen waardevol om een spiegel voorgeschoteld te krijgen door een externe projectleider. Bovendien was het door de corona-maatregelen bijna niet mogelijk om scholing te geven of locaties te bezoeken. Hoewel er bij ORO en SWZ zorg zeker nog werk aan de winkel is, heeft het TOP-coach traject gezorgd voor nieuwe energie en inspiratie. 

Verschillende soorten zorg, verschillende fysieke belasting

ORO en SWZ zorg bieden zorg aan mensen met beperkingen, maar doen dit op geheel eigen wijze. ORO werkt gedeeltelijk met extern opgeleide ergocoaches onder leiding van de eigen wijkmanager. SWZ zorg werkt met zelforganiserende teams waarin de rol van ergocoach is geïntegreerd in de taken van de teamrolhouder veiligheid. De teamrolhouders worden intern opgeleid.

Beide organisatiemodellen hebben hun eigen charmes en uitdagingen maar desondanks zagen de zorgaanbieders op de gezamenlijke evaluatiemiddag ook veel overeenkomsten in hun traject. Graag delen ze hun tips en aandachtspunten over het thema fysieke belasting met de gehele branche.

Tips en aandachtspunten

Zet de eerste stap en maak tijd

Geef prioriteit aan het onderwerp ook als dat door de waan van de dag eigenlijk niet mogelijk lijkt. Een goede werkwijze op het gebied van fysieke belasting resulteert in een veilige en gezonde organisatie, daar pluk je uiteindelijk de vruchten van. Controleer of je beleid aansluit op de praktijk en of het bekend is bij de zorgprofessionals. De eerste stap kan gezet worden binnen het management of bij de uitvoerende collega’s. Een olievlek kan immers overal beginnen en soms ben je dan even ‘intelligent ongehoorzaam’ als nog niet alles geborgd is of de afspraken nog niet allemaal helder zijn.

Zorg dat de ergocoaches of teamrolhouders veiligheid trots zijn op zijn of haar rol

De ergocoaches of teamrolhouders veiligheid spelen een belangrijke rol als het gaat om veilig werken binnen de organisatie. Een rol waar ze trots op mogen zijn! Faciliteer deze rol goed zodat collega’s de tijd en middelen hebben om signalen over fysieke belasting op te halen, collega’s te coachen en ondersteuning te kunnen bieden. Zorg dat de ergo- coaches elkaar kennen en dat er ruimte is voor kennisuitwisseling. Organiseer daarom gezamenlijke bijeenkomsten en plan deze bijeenkomsten ver vooruit, zodat er in de roostering rekening mee gehouden kan worden.

Maak er geen mega project van

Blijf oog hebben voor het onderwerp. Blijf het onderwerp prikkelen maar zet kleine behapbare stapjes.

Stel een werkgroep/aanjaaggroep in

Voor de borging is het belangrijk om een werkgroep/aanjaaggroep op te richten. Een werkgroep kan jaarlijks onderwerpen verder brengen en door het instellen van zo’n werkgroep wordt het onderwerp geborgd in de organisatiestructuur. Formuleer een heldere opdracht zoals bijvoorbeeld: ‘zorg dat de medewerkers op een veilige manier werken en heb daar blijvend aandacht voor’. Zorg dat in de werkgroep werknemers uit verschillende disciplines actief zijn. Een TOP-coach/ extern projectleider kan waardevol zijn omdat een extern projectleider in staat is om blinde vlekken zichtbaar te maken. Daarnaast wordt door de aanwezigheid van een extern projectleider minder snel een zijspoor genomen en wordt toezicht gehouden op het behalen van de tijdsplanning. Indien de middelen voor een extern projectleider ontbreken kan het ook heel waardevol zijn om met een andere organisatie te sparren en informatie uit te wisselen over de werkwijzen. Hoewel we aanraden om een werkgroep in te stellen, is het heel belangrijk om ook oog te blijven hebben voor onze vorige tips: maak het niet te groot en start gewoon.

School je personeel

Scholing is erg belangrijk. Naast de basisscholing, die periodiek herhaald dient te worden, is het ook van belang dat de ergocoaches/teamrolhouders veiligheid verdiepende kennis krijgen op het gebied van fysieke belasting. Naast scholing is ook kennisuitwisseling van enorm belang. Die kennisuitwisseling kan zowel intern als extern. ORO en SWZ zorg hebben bijvoorbeeld de afspraak gemaakt om ter lering hun werknemers uit te wisselen om op die manier nieuwe inzichten te krijgen.