Pesten en sociale vaardigheden
10 x doen is een behandelmodule voor versterken van het zelfbeeld en leren van sociale vaardigheden voor kinderen van vijf tot vijftien jaar met een verstandelijke beperking en gedragsproblemen. In dit werkboek is de kennis en ervaring van de auteurs op een heldere en overzichtelijke wijze weergegeven.
Het is geschreven voor vaktherapeuten die gedurende tien weken op een eigentijdse manier sociale vaardigheden met kinderen oefenen. Er is gekozen voor een opbouw in sociale vaardigheden: het begint bij basisvaardigheden zoals ‘naar elkaar luisteren’ en ‘een vraag stellen’, en sluit af met het leren beheersen van complexe vaardigheden als ‘overleggen’ en ‘reageren op plagen en pesten’.
Vanuit wetenschappelijke literatuur met betrekking tot het thema ‘pesten’ weten we dat het heel belangrijk is om de autonomie van kinderen te versterken bij hun omgaan met pesten. Dit onderdeel is beschreven op pagina 73 en 74 van het boek, met een oefenvoorbeeld met als belangrijke elementen rustig en assertief reageren, bijvoorbeeld door te zeggen: ‘Hé, ik was met de bal aan het spelen, mag ik hem terug?’ Daarna worden er diverse situaties aangereikt om in rollenspel te oefenen.
In het algemeen bestaat in het boek wel aandacht voor generalisatie: toepassing van de nieuwe vaardigheden in dagelijkse situaties. Hier wordt echter niet expliciet benoemd dat het belangrijk is om ouders en leraren informatie te geven over hoe zij het kind kunnen ondersteunen bij pestgedrag. Dit is een heel belangrijk element voor generalisatie, waardoor het kind in de praktijk ook zelf adequaat blijft reageren.
Bij het leren van sociale vaardigheden gaat het om oefenen. Oefenen (doen!) is in dit werkboek expliciet meegenomen, met voldoende suggesties voor rollenspel en oefeningen in groepjes. Niet helemaal helder is voor wie het werkboek nìet bedoeld is, als je bijvoorbeeld denkt aan kinderen met autisme of kinderen met een visuele of auditieve beperking. Wellicht verwachten de auteurs dat de vaktherapeuten het boek gebruiken als richtlijn en dat aanpassingen voor kinderen met dergelijke (meervoudige) beperkingen aan hun professionals worden overgelaten.
Voor sommige kinderen is het aangaan van sociale relaties zeer ingewikkeld en stressvol. Dit boek voor het bevorderen van relaties is daarom zeker aan te bevelen. 10 x doen heeft een heldere opbouw, geeft concrete suggesties en naar verwachting zal het deelnemende kind zeker vaardigheden leren waardoor het gemakkelijker sociale relaties kan aangaan.
Ingeborg Grootendorst en Merel Smit, Behandelmodule zelfbeeldversterking en sociale vaardigheid voor kinderen, 10 x doen. Bohn Stafleu Van Loghum 2016. ISBN 9789036810630. Prijs 17,99 euro.
Paula Sterkenburg is gz-psycholoog bij Bartiméus en universitair docent aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ze is coördinator van het ZonMw-NPG project ‘Sociale relaties en ICT’.
