Onorthodox normaal doen
Steffie Coumans is manager Homerun Amsterdam van Humanitas DMH en probeert met een klein divers team op allerlei manieren van betekenis te zijn voor jongvolwassen mensen met een licht verstandelijke beperking, de stad, en het collegiale netwerk.
'Ik snap best dat sommige collega’s ons onorthodox vinden. We zijn regelmatig eigenwijs. En dat lijkt op te vallen bij andere zorgaanbieders in Amsterdam. Maar wat wij doen en hoe wij dat doen, vinden wijzelf eigenlijk heel gewoon; zorg zoals ie volgens ons hoort te zijn: vanuit menselijkheid en zo normaal mogelijk. Kijk, Amsterdam is een grote stad met veel grote zorgorganisaties. De meeste – en dat overdrijf ik echt niet – werken nogal ambtelijk en zetten hun begeleiders vast in allerlei protocollen en procedures. Dat is niet hoe wij het willen. Ik merk dat de gemeente dat aanspreekt. Daarom mogen wij hier ook werken. We proberen iets toe te voegen aan het goede dat er al is en dat verder te versterken.'
'We hebben een klein divers team met heel stevige begeleiders die enorm van elkaar verschillen. Dat is ontzettend verrijkend. Iedereen mag hier zijn wie hij is. Die ruimte krijgen wij van Humanitas DMH. Dat is bijzonder. En tegelijkertijd is dat voor ons heel normaal. Zoals het hoort. Ooit – toen ik hier begon – was ik trajectcoördinator. Mijn rayondirecteur zei altijd: ‘Jullie weten wat we met Homerun willen, ik vertrouw jullie, ga de stad in, bouw netwerk op en doe wat nodig is’. Als wij dan iets nodig hadden, dan was zij er ook. Altijd bereikbaar, ook ’s avonds. Heel dichtbij, dwars door alle drukte heen. Dat zal soms best lastig voor haar zijn geweest. Ik ben niet de gemakkelijkste, ik rek graag de grenzen een beetje op, kijken waar de ruimte zit. Zij remde me als ik te ver ging, maar kon mij ook waarderen om wie ik ben, en ons ondersteunen. Dat geeft zo’n kracht en energie.'
‘Wij praten tegen Amsterdammers zoals ze dat ook onderling doen. En dat maakt het contact zo oprecht, echt van mens tot mens’
Echt contact
'Wij werken vanuit onze humanistische visie. Die gaat niet alleen over gelijkwaardigheid. We proberen zonder oordeel naar mensen te kijken. Iedereen mag zijn wie hij is. We willen het beste voor elkaar. Daarom staan we naast cliënten, doen normaal en maken echt contact. Dat oprechte contact is de zorg in Nederland op veel plaatsen kwijt. Dat vind ik heel erg. Want alles draait om verbinding. In mijn team zijn we niet zo bang voor aanraking of straattaal. Wij zijn wie we zijn. Veel hulpverleners kunnen dat niet meer. Ze zijn hun identiteit en authenticiteit kwijt, omdat ze zich veel teveel hebben aangepast. Dat is volgens ons niet je eigen instrument zijn. Wij zijn autonoom. Wij praten tegen Amsterdammers zoals ze dat ook onderling doen. En dat maakt het contact zo oprecht, echt van mens tot mens en niet persé van begeleider tot cliënt. Ze noemen ons ook wel streetwise. Dat komt omdat we de stad willen kennen en dat we nieuwsgierig zijn naar wat er om ons heen is en daarbij willen aansluiten. Dat doe je niet vanachter een bureau. Daar vertellen de leerboeken niets over, nee.'
Durven luisteren
'Natuurlijk is professionele kennis onze basis. Dat zou ik niet anders willen. Maar er is meer. Als je je in die kennis stevig en steady voelt, kun je daar best een beetje mee spelen. Daar voelen veel hulpverleners zich ongemakkelijk in. Een voorbeeld: pas geleden kreeg één van onze mensen het verwijt van een andere zorgprofessional dat ie een cliënt een knuffel had gegeven. Ze twijfelde of er wel een goede balans was tussen afstand en nabijheid. Dat vind ik triest. Ik ben moeder van twee kleine kinderen, heb zussen, een geliefde… Stel dat zij een professional nodig hadden. Ik zou dan willen dat er iemand naast hen staat die los durft te komen van ouderwetse verhoudingen tussen begeleider en cliënt. Iemand die mijn geliefde niet alleen ziet als hulpbehoevende maar als medemens. Iemand die durft te luisteren, durft aan te raken, die niet alleen maar woorden uit de studiebank gebruikt maar iets van zichzelf kan laten zien. Want daar ligt verbinding. Dat is soms best spannend, ja. Maar je hoeft het niet alleen te doen. Als een collega worstelt met de begeleiding van een cliënt of iets ingrijpends heeft meegemaakt, schuiven we die kwestie niet volgens protocol door naar gedragskundige maar maken de agenda leeg en gaan samen even een biertje drinken: ‘Vertel eens even je verhaal; hoe waardeloos is het?’
‘Als een collega worstelt met de begeleiding van een cliënt of iets ingrijpends heeft meegemaakt, schuiven we die kwestie niet volgens protocol door naar gedragskundige maar maken de agenda leeg en gaan samen even een biertje drinken’
Overzichtelijke omgeving
'Wij hebben steeds 60 tot 70 cliënten in zorg. Die krijgen allemaal individuele begeleiding, de meesten 3-4 uur per week. Maar wij besteden ook veel tijd aan de systeemwereld van de zorg. We werken samen met andere zorgaanbieders. En we hebben regelmatig overleg met de gemeente. Dat is heel hard nodig. Ik merk dat er in onze samenleving veel schotten zijn. We lijken het met elkaar erg prettig te vinden om onze omgeving en alle mensen om ons heen te structureren. Zo maken wij een ingewikkelde omgeving ogenschijnlijk overzichtelijk. We hebben dan niet altijd door dat we zo ook allerlei regels en afspraken maken die in feite schotten zijn. Daarmee maken we het nog ingewikkelder. Voor iedereen. We verwachten dat cliënten meegaan in de complexiteit van de dag. En als dat niet lukt, wijten we dat aan een LVB. We zeggen dan dat iemand langdurige begeleiding nodig heeft. Dat vind ik lastig. Want het grootste probleem ligt besloten in hoe we organiseren, hoe wij structuren. We moeten dat in zorgland gaan erkennen en los van organisatiebelang durven te handelen.'
Creatieve collega's
'Het is niet gemakkelijk in gesprek met anderen die brug te slaan. Intern ook niet altijd. We proberen onze boodschap eenvoudig te houden. Dat hebben we binnen Humanitas DMH bijvoorbeeld gedaan met een schoenendoos. Daar hebben we tekeningetjes op gemaakt. Heel simpel: poppetjes die met elkaar praten en elkaar niet begrijpen. Met die doos op tafel gaan we het gesprek aan over wat we om ons heen zien, bij cliënten, op straat. En hoe het misschien anders kan. Hetzelfde doen we met externe relaties, zoals de gemeente. Daarin gebruiken we bijvoorbeeld de LVB Xperience. Dat zijn vaak mooie gesprekken. Je ziet dan dat we meer delen dan we misschien denken. Want de gemeente wil ook graag zinnige zorg voor de inwoners van de stad. Maar de zorgvraag blijft toenemen en het budget dat de gemeente van de overheid krijgt groeit niet mee. Ook de gemeente staat met de rug tegen de muur. Dan zeggen we niet: het is zoals het is. Nee, we proberen dan onze dienstverlening gewoon wat anders te organiseren, bijvoorbeeld door groepsgericht aanbod uit te breiden zodat we veel jongeren tegelijk kunnen ondersteunen. Het is fantastisch om te zien hoe creatief mijn collega’s daarin zijn. En hoe ze de ruimte en het vertrouwen van Humanitas DMH in ons echt helemaal benutten. Beide hebben we nodig. Want vanuit ruimte en vertrouwen ontstaat veiligheid. En die veiligheid is nodig om ons vak uit te oefenen zoals we denken dat het moet.'
Dit verhaal is mede mogelijk gemaakt door: Humanitas DMH
Met dank aan Steffie Coumans. Heb je een vraag aan Steffie? Mail haar gerust via steffie.coumans@humanitas-dmh.nl.
