Moreel beraad: Ethisch reflecteren of participeren?

Het verhaal van Karin

Het was voor het eerst dat Maarten Vroom, geestelijk verzorger bij zorgorganisatie Alliade, de persoon om wie het ging, bij het moreel beraad liet aansluiten. Dat gebeurde op verzoek van de betrokken professionals. ‘Er wordt snel over mensen met een beperking gepraat, niet met. Ik merkte dat toen ik als begeleider werkte en nu als geestelijk verzorger, merk ik dat weer. Dat zij hun eigen verhaal kunnen vertellen, hun stem kunnen laten horen, vind ik daarom heel belangrijk.’

Actieve Rol in het Beraad

En dus schoof de 28-jarige Karin het eerste en het laatste kwartier van het moreel beraad dat over haar ging en in de woonkeuken van de woongroep plaatsvond, aan. Het eerste kwartier om haar verhaal te vertellen, het laatste kwartier om bij de besluitvorming aanwezig te zijn. ‘We wisten zeker dat als we een besluit voor haar zouden nemen, zij zich daar niet aan zou conformeren’, zegt Vroom. ‘En het ging wel ergens om: kan Karin nog wel bij ons blijven wonen op deze manier?’

Schimmige situatie

Karin verblijft namelijk meer en meer bij haar moeder en is steeds minder thuis. Als ze bij haar moeder is, gaat ze niet naar de dagbesteding en slikt haar medicatie niet. De situatie bij haar moeder is wat schimmig, geeft Vroom aan. ‘Via via krijgen begeleiders signalen over drugsgebruik en dealen, maar wat er precies aan de hand is, dat weten we niet. De begeleiders missen heel erg de verbondenheid met haar. Iets dat juist zo nodig is om iemand goed te begeleiden. De vraag rees daarom: kan Karin hier nog wel blijven wonen?

Bang om weggestuurd te worden, ging Karin nogal gespannen en met gestrekt been het gesprek in. ‘Af en toe moest ik als een schoolmeester ingrijpen om welles-nietes-discussies te voorkomen. Ze is behoorlijk expressief, voert graag de boventoon en kan nogal beschuldigend naar de begeleiders zijn.’

Balans in het beraad

Daarom was het ook een bewuste keuze dat Karin er niet het hele gesprek bij was. ‘Bij moreel beraad blijf je als het ware als een helikopter boven de materie hangen, maar Karin heeft de neiging om ons naar beneden te trekken, de details in. Voor veel gespreksleiders is het een dilemma om de persoon in kwestie en familie te laten aansluiten. Is moreel beraad een plek voor professionals om ethisch te reflecteren of is het meer dan dat en kiezen we voor participeren?

Het belang van gehoord en gezien worden

Voor mij is moreel beraad ook een soort ritueel, een piketpaaltje dat je slaat: dit is waar we staan en we gaan die kant op. Daar hoort Karin bij. Het is heel lastig voor haar om te verwoorden wat ze daadwerkelijk wil en nodig heeft, maar het belangrijkste is dat ze erbij was. Dat ze gehoord en gezien werd.

De naam Karin is gefingeerd.

Dit artikel komt uit de vierde editie van 2023 van Markant, het tijdschrift van de VGN.