Machiavelli in de gehandicaptenzorg
Bij de naam Machiavelli denken veel mensen aan een gewetenloos en cynisch spel om de macht. Ik vond zijn bekendste boek, De heerser, echter heel leerzaam. Het maakte vijf eeuwen geleden al duidelijk hoe macht werkt en dat je de rol ervan nooit moet onderschatten. In zijn geval gold dat voor staten, in ons geval voor organisaties in de gehandicaptenzorg.
Machtsverschillen zijn er, die kan je niet wegdenken. Ik probeer me bewust te zijn van afhankelijkheidsrelaties als het gaat over de zeggenschap van cliënten of medewerkers. Keuzes die belangrijk zijn voor mensen met een beperking en hun ouders, moeten door henzelf - in plaats van organisaties - worden gemaakt. Het kan gaan om grote zaken, zoals waar en met wie iemand woont. Of kleinere dingen, zoals wanneer je wel of niet naar je eigen kamer gaat of wat je op je brood smeert. Als je daarover niet zelf kunt beslissen, dan voel je je natuurlijk afhankelijk en onvrij.
Als ik organisaties bezoek, stel ik me vaak voor hoe ik het als kind zou hebben gevonden om er naar binnen te gaan, zeker bij de panden en terreinen die uit een rijk instituutsverleden stammen. Hoe komt zo een omgeving over op een kind? En op zijn ouders? Het ruikt hier wel naar natuur, maar die is niet altijd automatisch rustgevend.
Gelukkig is groeit in de gehandicaptenzorg het bewustzijn dat zorgrelaties kunnen leiden tot ongewenste afhankelijkheid. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de voortrekkersrol die onze sector speelde bij de totstandkoming van de nieuwe Governancecode Zorg. Deze code stelt de dialoog met alle betrokkenen over de manier waarop de organisatie wordt bestuurd voorop.
Daarbij gaat het uiteindelijk niet alleen om de formele medezeggenschap. Bij Syndion kwam uit de gevoerde dialoog naar voren dat zeggenschap over het eigen dagelijks leven van cliënten de belangrijkste waarde is. Nu we de formele medezeggenschap anders hebben vormgeven, lijkt zeggenschap de volgende logische stap. Zoals Machiavelli al zei: ‘De ene verandering legt altijd de grondslag voor de verandering die erop volgt.’
FRANK BLUIMINCK DIRECTEUR VGN
FBLUIMINCK@VGN.NL
TWITTER @FRANKBLUIMINCK
