Leren & ontwikkelen en werk: ‘Iedereen in onze sector moet de kans krijgen om te groeien.’
De VGN werkt hard aan een samenleving waarin iedereen mee kan doen. Een samenleving waarin een beperking geen grote drempel hoeft te zijn voor wie wil en kan werken. En waarin de dagbesteding betekenisvolle activiteiten biedt, als betaald werk nog een stap te ver is. In zo’n samenleving moeten ook leren, ontwikkelen en het opdoen van nieuwe ervaringen altijd mogelijk zijn, voor cliënten én zorgprofessionals. Annette Imhof en Arend Vreugdenhil vertellen erover.
Imhof: ‘Werk en talentontwikkeling liggen in elkaars verlengde. En we vinden dat iedereen in de gehandicaptensector de kans moet krijgen om te groeien. Cliënten én professionals. Voor cliënten kan passend onbetaald werk bijvoorbeeld een stap zijn op weg naar betaald werk in de maatschappij.’
Vreugdenhil: ‘Bij professionals ligt de focus vaak op zijinstromers, om nieuwe medewerkers uit andere sectoren zo snel mogelijk goed beslagen ten ijs te laten komen. Afgelopen jaar hebben we ons daarnaast meer gericht op de jonge professional. Een groot deel van de jonge mensen die aan de slag gaan bij onze leden, valt in de eerste twee, drie jaar al uit. Dat is zonde natuurlijk. Bij de regiobijeenkomsten die we in het najaar organiseerden, was het behoud van jonge medewerkers daarom een belangrijk thema. En net als bij stagiaires, zijinstromers en mensen die een werkleertraject volgen, is goede werkbegeleiding cruciaal bij deze doelgroep. De kunst is om dat goed en geborgd te organiseren, óók als dat lastig is. ’
Toekomstbestendige zorg
Imhof: ‘Werkbegeleiding is ook een van de speerpunten in het plan van aanpak dat we ontwikkelden om de gehandicaptenzorg toekomstbestendig te houden. Dat plan ontwikkelden we in opdracht van het ministerie van VWS, en het is bedoeld voor de hele sector. De andere speerpunten zijn de inzet van sociale netwerken en ondersteunende techniek, het vergroten van de zichtbaarheid van onze sector in zorgopleidingen, en het waarmaken van ons adagium ‘bekwaam is inzetbaar’. Dat laatste draait om flexibele maatwerktrajecten, bijvoorbeeld door het inzetten van mbo-certificaten. Niet iedereen heeft het nodig om een hele opleiding te volgen, mensen met meer ervaring hoeven soms alleen over bepaalde onderwerpen bij te leren om waardevol werk in de gehandicaptenzorg te doen. Dan is het een kwestie van deelcertificaten halen en aan de slag.’
Vreugdenhil: ‘Maar we zien ook dat het vervolgens nog wel lastig is voor mensen die al wel veel kennis en ervaring opgedaan hebben in een andere sector, om die stap te maken. Vaak moeten ze nog een hele opleiding volgen. Met als gevolg dat mensen de sector ook weer snel verlaten. De VGN heeft daarom een adviesdocument opgesteld waarin we kansrijke opleidingen vergelijken met de opleiding Maatschappelijke Zorg. Dan wordt helder welke certificaten eventueel nog nodig zijn om te halen. Daarmee hopen we het tij te keren. Veel leden onderschrijven dat document al. En het ministerie van OC&W heeft het in een Kamerbrief genoemd als goed voorbeeld van levenslang leren en ontwikkelen. Komend jaar willen we de lessen uit het document verder verspreiden onder de leden. En sowieso willen we meer inzetten op skill-based opleiden. Daarvoor gaan we inventariseren hoe werkgevers daar tegenaan kijken, en ontwikkelen we ontwikkelpaden en materialen die werkgevers ondersteunen. Zodat zij de loopbaanontwikkeling van hun medewerkers nog beter kunnen faciliteren.’
‘‘Goede werkbegeleiding is cruciaal. De kunst is om dat goed te organiseren, óók als dat lastig is omdat er eigenlijk te weinig tijd voor is.’’
Groeien als persoon
Imhof: ‘Het afgelopen jaar speelde ook de VGN Academie weer een belangrijke rol in het mogelijk maken van leren en ontwikkelen. Sinds januari 2023 is de Academie de paraplu waaronder programma’s en opleidingen voor cliënten én professionals geconcentreerd zijn. Afgelopen jaar heeft de Academie hard gewerkt aan het beschikbaar maken van zoveel mogelijk digitale leergangen, en gezocht naar manieren om te zorgen dat dat deze leermaterialen ook daadwerkelijk gebruikt worden.’
Vreugdenhil: ‘Daarnaast zijn er de brancheopleidingen voor mensen met een beperking. Zij kunnen de opleidingen afsluiten met een erkend branchediploma of een certificaat. Daarmee kunnen ze doorstromen naar Entree-onderwijs, of naar betaald of onbetaald werk. Intussen zijn 340 studenten gestart met een brancheopleiding . En bij de uitreiking van de diploma’s of certificaten zie je dan mensen staan die terecht héél trots zijn op hun prestatie. Voor veel van deze studenten was het halen van een diploma heel lang iets dat überhaupt niet voor hen was weggelegd, en waar ook in hun netwerk niemand op rekende. Als het dan toch lukt, dan doet dat iets met mensen. Ze groeien als persoon. Worden mondiger, zelfstandiger, en ze krijgen meer zelfvertrouwen. Náást alle vakinhoudelijke en werkgeversvaardigheden die ze opgedaan hebben. Dat is prachtig om te zien.’
Steeds vaker subsidie
Imhof: ‘En het is ook hard nodig om onze Visie 2030 waar te maken, om echt te komen tot een samenleving waarin iedereen mee kan doen. Daarom is het ook zo vervelend dat de financiering voor de brancheopleidingen niet structureel geborgd is. Op dit moment worden de opleidingen betaald uit het budget voor dagbesteding, en dat is niet houdbaar. De VGN heeft daarom stevig gelobbyd om vaste financiering af te dwingen bij het Rijk, maar dat is nog niet gelukt. Dat past wel in een trend die we zien. Er wordt steeds meer gewerkt met losse, tijdelijke subsidies, terwijl het vaak wenselijker is gewoon standaard budget te reserveren. Dan geef je zaken tijd om zich te ontwikkelen. In het geval van de brancheopleidingen hebben we inmiddels wel een tijdelijke oplossing gevonden trouwens. Gehandicaptenzorgorganisaties kunnen met het zorgkantoor bespreken of in hun regio financiering van deze opleidingen mogelijk is vanuit de transitiemiddelen uit het IZA. En we zijn nog in gesprek met verschillende fondsen voor aanvullende subsidie. Zo kunnen we in ieder geval voorlopig de brancheopleidingen in de lucht houden.’
Onbeperkt aan de slag
Vreugdenhil: ‘Verder hebben we samen met ActiZ een handreiking geschreven voor onze leden, over het thema onbeperkt aan de slag in de zorg. Daarmee willen we werkgevers in de zorg helpen om mensen met een beperking een baan te geven in hun organisatie. Daarbij is het wel belangrijk dat je de rollen van medewerker en cliënt duidelijk gescheiden houdt, en dat is niet altijd eenvoudig. Maar het is óók lastig als iemand met wie je overdag als collega’s samenwerkt, ’s avonds weer je begeleider is. Met de handreiking willen we onze leden hiermee op weg helpen. Want juist zorgorganisaties zijn natuurlijk enorm geschikte plekken om ervaring op te doen met betaald werk. Het is voor veel cliënten een bekende omgeving, en de omgeving is bekend met mensen met een beperking. Dat is een mooie tussenstap naar werken in de maatschappij buiten onze sector.’
Meer lezen
Dit artikel is een onderdeel van het jaarverslag van de VGN over het jaar 2023.
