Leren en ontwikkeling: ‘Opleidingen passen steeds beter bij wat nodig is’

Een van de belangrijkste aandachtsgebieden van het afgelopen jaar waren de beroepsopleidingen. Van Dalen: ‘Steeds minder mensen volgen initieel een opleiding voor de zorg. En dat terwijl de problematiek op de arbeidsmarkt steeds groter wordt. Dat wordt deels opgevangen doordat er steeds meer zij-instromers komen, maar als we hen snel, goed en duurzaam in willen zetten, vraagt dat wel om een ander type opleiding.’

Maatwerk in mbo

Bolt: ‘Zij-instromers nemen vaak een schat aan werk- en levenservaring mee. Wij vinden dat we die ervaring ook moeten waarderen, en dat we deze mensen een opleiding op maat moeten geven. Daar hebben we de afgelopen jaren hard voor gestreden, om te beginnen op mbo-niveau. Zij-instromers kunnen inmiddels verschillende mbo-certificaten volgen van niveau 2 Helpende  tot en met niveau 4 Maatschappelijke zorg. Deze certificaten richten zich op het beroepsgerichte deel van een kwalificatie.’

Van Dalen: ‘Daar was het ministerie van OCW het in eerste instantie niet mee eens. De angst was dat het jongeren af zou schrikken om een volledig diploma te halen. Uiteindelijk ging het ministerie toch overstag, omdat ze ook wel zagen dat er anders echt te weinig zij-instromers voor de zorg kiezen. Met de mbo-certificaten kunnen we nu zorgen voor maatwerk in de opleidingen op niveau 2, 3 en 4. De volgende uitdaging is zorgen dat onderwijsinstellingen dit ook echt oppakken, daar gaan we komend jaar mee aan de slag. We zien dat het behoorlijk wat vraagt, niet alleen van de onderwijsinstellingen, maar ook van de zorginstellingen. Het is een omslag in denken, van diplomagericht naar skills-gericht onderwijs.’

Stappen in hbo

Ook voor de verbetering van hbo-opleidingen heeft de VGN zich afgelopen jaar ingezet. Bolt: ‘We waren betrokken bij de totstandkoming van een nieuw hbo-convenant tussen de Vereniging Hogescholen, VNO-NCW en MKB-Nederland. Het convenant gaat niet alleen over zorg en welzijn, maar ook over andere branches. Er is afgesproken dat al die partijen samen verantwoordelijkheid nemen voor het opleiden, aantrekken én behouden van hbo-professionals voor de arbeidsmarkt. Branches worden nauwer betrokken bij de inhoud van opleidingen. In het mbo is dat al heel gebruikelijk, maar het hbo bepaalt veel zelf. Dat wordt dan hooguit afgestemd met werkgevers in de regio, maar dan zit iedereen voor zich het wiel uit te vinden. Dit convenant is een mooie stap naar meer maatwerk in opleidingen. De afspraken in dit convenant gaan ook nadrukkelijk niet alleen over voltijdstudenten, maar ook over om- en bijscholing.’

Ook in praktische zin helpt de VGN het onderwijs om de ontwikkeling in de gehandicaptenzorg te volgen. Van Dalen: ‘Zo hebben we afgelopen jaar de competentiebox voor beroepsprofielen 2 tot en met 5 geüpdatet. Of beter gezegd: laten updaten, op basis van onderzoek en interviews met professionals. Die competentieboxen worden ook gebruikt voor kwalificatiedossiers. Het onderwijs loopt logischerwijs altijd een beetje achter op de praktijk, met deze nieuwe beroepscompetentieprofielen kunnen weer up to date curricula ontwikkeld worden.’

Academies voor verdieping

De VGN Academie heeft het afgelopen jaar ook bepaald niet stilgezeten. Bolt: ‘In de Academie ontwikkelen deelnemende leden leertrajecten voor zorgprofessionals uit de sector. In 2022 zijn daar leertrajecten over onder meer autisme, attitude, en voorbehouden risicovolle handelingen bijgekomen. Ook wordt er vol ingezet op het ontwikkelingsgericht maken van dagbesteding. Dat vraagt natuurlijk nogal wat van de professionals op zo’n dagbesteding, en dat moet je als aanbieder niet allemaal in je eentje willen doen. We zien dat gezamenlijk investeren in doorontwikkeling loont. En daarom is het ook goed om te zien dat de Academie afgelopen jaar gegroeid is, en dat er intussen 72 zorgorganisaties en drie mbo-instellingen aan mee doen.’

Naast de VGN Academie bestaat ook de Academie voor Zelfstandigheid. Van Dalen: ‘Dat is een landelijke coöperatieve organisatie die kennis en leermaterialen ontwikkelt voor mensen voor wie leren niet vanzelfsprekend is. De VGN is er nauw bij betrokken, maar we hebben het in deze Academie niet over cliënten, wel over cursisten. De Academie voor Zelfstandigheid ontwikkelde drie brancheopleidingen: Assistent Facilitair, Groen en Logistiek. Die opleidingen zijn erkend door landelijke werkgeversorganisaties, en helpen mensen om de stap naar een passende plek in de samenleving te zetten. Inmiddels zijn 250 mensen met subsidie aan zo’n opleiding begonnen. Dat is mooi, maar de subsidie voor nieuwe cursusgroepen stopte ook eind 2022. En wij onderzoeken of we deze opleidingen ook zónder subsidie kunnen aanbieden.’

Meer lezen

Dit artikel is een onderdeel van het jaarverslag van de VGN over het jaar 2022.