Kwaliteit van zorg: ‘Het nieuwe Kwaliteitskompas helpt om nog beter te reflecteren, leren en verbeteren’

Van kader naar kompas

Het Kwaliteitskompas is de officiële opvolger van het Kwaliteitskader, waar de aanbieders van gehandicaptenzorg sinds 2017 mee werkten. Van Dalen: ‘Het kader liep tot 2022, en het plan was eigenlijk om halverwege te gaan evalueren. Mede door corona liep dat anders, maar dat bleek eigenlijk wel prettig. Hoe meer ervaring je ergens mee hebt, hoe concreter je kunt evalueren natuurlijk. De evaluatie was in 2021 afgerond, en 2022 was het jaar van de actualisatie.’

De VGN zit in de stuurgroep van het Kwaliteitskader, en is dus mede-eigenaar. ‘Samen met de andere leden van de stuurgroep én onze leden hebben we naar twee vragen gekeken. Wat willen we behouden? En wat willen we aanscherpen? Het was al vrij snel helder dat we veel wilden behouden. Het kader heeft als rode draad reflecteren, leren en verbeteren. En onze leden geven aan dat ze daar écht de vruchten van hebben geplukt de laatste jaren. Iets dat goed werkt, hoeft niet helemaal op de kop natuurlijk.’

Beter bij de bedoeling

Dat neemt niet weg dat er ook genoeg was dat aanscherping verdiende. Van Dalen: ‘Een van de conclusies uit de evaluatie was dat taal er echt toe doet. Het vorige kader bood organisaties al best veel ruimte om hun eigen verhaal te vertellen, maar doordat er in het kader zelf bepaalde terminologie werd gebruikt, werd het door verschillende aanbieders toch nog vrij instrumenteel toegepast. Daar hebben we kritisch naar gekeken. Te beginnen bij de titel. De term ‘kader’ komt toch behoorlijk normerend over. In ieder geval te normerend voor een diverse sector als de onze. Het ís niet one size fits all, dus dan moet het kader dat ook vooral niet uitstralen. En een kompas is iets dat weliswaar richting geeft, maar niets dichttimmert. Die term past dus beter bij de bedoeling.’

Andere opvallende talige wijzigingen zijn doorgevoerd in de titels van verschillende bouwstenen. Van Dalen: ‘Zelfreflectie in teams hebben we aangepast naar Professionele ontwikkeling. En Kwaliteitsrapport en visitatie heet nu Inzicht in kwaliteit. Natuurlijk denken we niet dat die naamswijzigingen alleen een groot verschil gaan maken, maar het is goed om te werken met terminologie die ook echt de lading dekt. Alle kleine beetjes helpen, als het gaat om verbetering van kwaliteit. Daarom hebben we op deze manier het hele kompas onder de loep genomen. En natuurlijk zijn er ook inhoudelijke wijzigingen doorgevoerd. De rapportage- en visitatiecyclus hebben we bijvoorbeeld minder intensief gemaakt, zodat er meer ruimte ontstaat voor reflectie.’

Roadshow en ontwikkelagenda

Eind september was de lancering van het kompas. En dat was ook meteen het startsein voor de Roadshow Kwaliteitskompas. ‘We hebben inmiddels verschillende online inloopsessies gehad, en gaan de eerste helft van 2023 met het kompas onder de arm op bezoek bij onze leden. Om toelichting te geven over de inhoud en ambities van het kompas. En natuurlijk om te praten over het daadwerkelijke werken ermee.’

‘Het kompas is geldig tot 2028, maar we willen elk jaar evalueren, om samen te leren en te verbeteren. En we hebben een ontwikkelagenda opgezet. Daarmee willen we onder meer kijken of we de reikwijdte van het kompas kunnen vergroten naar andere domeinen. Het kompas is in principe domeinoverstijgend. Dus als andere branches er ook mee aan de slag willen, denken we van harte met ze mee.’

Kennis delen en vergroten

Het Kwaliteitskompas was niet de enige manier waarop de VGN zich inzette voor betere kwaliteit van zorg. Van Dalen: ‘We werken al langer aan verbetering van de kennisinfrastructuur. Omdat we geloven dat het goed is voor zorg én medewerkerstevredenheid, als kennis en expertise groeien en beter gedeeld worden. Ook in 2022 hadden we daar veel aandacht voor. We zijn partner van het Kennisplein Gehandicaptensector, en in die hoedanigheid hebben we meegewerkt aan het verbeteren van de site. Met kennis voor iedereen. Of je nu begeleider, gedragsdeskundige, docent, student, onderzoeker, opleider of adviseur sociaal domein bent.’

‘Daarnaast zijn we onder meer intensiever samen gaan werken binnen de Kenniscoalitie Gehandicaptenzorg. Dat is een partnerschap met de Associatie van Academische Werkplaatsen, Vilans, ZonMw en VWS. Afgelopen jaar was de VGN voorzitter, en samen hebben we belangrijke stappen gezet rond visievorming en governance, en het opstellen van een werkagenda. En verder hebben we veel gesproken met VWS, over hun beleid rond de versterking van de kennisinfrastructuur van de langdurige zorg. Daar hoorde ook het uitbrengen van een advies van het Zorginstituut bij. Met de Kenniscoalitie hebben we bijgedragen aan de consultatie daarvoor. En dit jaar zijn er ook weer nieuwe edities van de masterclasses wetenschappelijk onderzoek en kennismanagement uitgevoerd.’

Rookvrij voor iedereen

Roken en zorg gaan niet samen. Ook niet in de gehandicaptenzorg. Medewerkers hebben recht op een rookvrije werkplek, cliënten op een gezonde omgeving. Daarom tekende de VGN drie jaar geleden een intentieverklaring. Het doel: een rookvrije zorg in 2030. De vereniging werkt er hard aan om dat doel te realiseren. Van Dalen: ‘In de herfst van 2021 hebben we samen met ActiZ een subsidie aangevraagd om de beweging naar een rookvrije zorg te versnellen. Die is begin vorig jaar toegekend, en met het geld hebben we twee aanjagers aangesteld. Zij helpen organisaties in de ouderen- en de gehandicaptenzorg. Ze begonnen met een verkenning, en in oktober is er een grote kick-off geweest van het aanjaagprogramma. Sindsdien kunnen onze leden een beroep doen op de kennis, kunde en het netwerk van de aanjagers om de beweging naar rookvrij verder vorm te geven. Het programma ‘Samen rookvrij’ loopt in elk geval door tot en met 2024.’

Meer lezen

Dit artikel is een onderdeel van het jaarverslag van de VGN over het jaar 2022.