Goede kwaliteit van zorg: ‘Onze leden werken visie- en waardegedreven aan kwaliteit’

Van Dalen: ‘We presenteerden het Kwaliteitskompas natuurlijk al in 2022, maar het werd pas afgelopen jaar de standaard voor onze leden. En ik kan nu al wel zeggen: het is een bron van gedeelde trots voor de sector. Het is belangrijk voor de manier waarop we naar de zorg kijken. Met het Kwaliteitskader liepen we al voorop in de zorg. En met het Kompas zetten we duidelijk nog een extra stap. We zien ook dat onze manier van verantwoorden steeds meer navolging krijgt. In de ouderenzorg bijvoorbeeld, en in de jeugdhulp.’

Vrijheid in verantwoorden

In het Kompas ligt de nadruk nog meer op de vrijheid van aanbieders om de manier waarop ze zich verantwoorden, aan te laten sluiten bij hun manier van werken. ‘We hebben het Kompas met opzet niet helemaal dichtgetimmerd met KPI’s en regeltjes. We zien liever dat organisaties visie- en waardegedreven werken aan kwaliteit. Dan moet je ze ook de ruimte geven om daar op hun eigen manier invulling aan te geven.’

Een voorbeeld van die ruimte is de frequentie waarmee organisaties verantwoording afleggen. ‘Tot nu toe verwachtten we ieder jaar een rapport. Maar we zien ook dat kwaliteitsontwikkelingen vaak niet heel snel gaan, omdat je wilt dat het gedegen gebeurt. Daarom hebben we nu gezegd dat we maar eens in de twee jaar een volledig rapport verwachten. En in de tussenjaren kun je dan volstaan met een tussenrapportage. Zo verkleinen we de kans dat het toch als een moetje gaat voelen. Een ander voorbeeld is dat we meer focussen op ervaringsdeskundigheid. We betrekken in de sector steeds meer mensen met een beperking en hun naasten bij het praten over kwaliteit van ondersteuning en bestaan. Dat is een waardevolle ontwikkeling. Want dát is per slot van rekening de kwaliteit waar het om draait.’

Kompas komt naar je toe

Vanzelfsprekend roept een nieuwe manier van werken ook vragen op. ‘Er was behoefte aan uitleg en duiding, dus hebben we in het voorjaar een roadshow georganiseerd. Zeg maar: het Kompas komt naar je toe! Daarbij gingen we met het Kompas onder de arm in vijf regio’s op bezoek bij onze leden. We gaven workshops over de verschillende bouwstenen, en gaven toelichting op de inhoud en de ambities van het kompas. Over de leidraad Perspectief op persoonsgerichte zorg bijvoorbeeld, die als onderdeel van het nieuwe Kompas beschrijft wat we verstaan onder goede kwaliteit van zorg voor mensen met een intensieve zorgvraag. Die leidraad helpt het denken over kwaliteit concreet te maken, met duidelijke verschillen van doelgroep tot doelgroep. Dat is belangrijk, en zeker in een sector als de onze, die hyperdivers is als het om zorgvragen gaat.’

De reacties op de roadshow waren positief. ‘Daarom hebben we het in het najaar nog eens dunnetjes over gedaan. Daarbij gingen we meer de diepte in, met werkbijeenkomsten in het kader van inzicht in kwaliteit. Daarbij gingen leden met elkaar aan de slag aan verschillende thematafels: van praat naar daad. Ze zoomden dan in op één onderwerp, en bespraken: hoe doe jij dit? Waarom? Waar lopen we tegenaan, wat kunnen we wel of juist niet van elkaar overnemen? Heel actiegericht. En heel inspirerend, hoorden we terug.’

Stok achter de deur

Van Dalen: ‘Dat geldt trouwens ook voor de bijeenkomsten die we voor de zomer hielden over de meest recente kwaliteitsrapporten. Leden lazen daarbij elkaars rapporten, gaven elkaar feedback en sparden daarover. Dit organiseren we nu al vier jaar op rij en wordt elk jaar weer druk bezocht. Het is ook een goede manier om bij elkaar in de keuken te kijken. Dat helpt om te zien waar anderen tegenaan lopen, of om nieuwe ideeën op te doen. De meeste rapporten in deze sessies waren natuurlijk nog opgesteld volgens de normen van het oude Kwaliteitskader, maar dat is niet erg. Het jaar 2022 was toch al een beetje een overgangsjaar, sommige aanbieders waren al bezig met het nieuwe Kompas. En iedere aanleiding om met elkaar het gesprek aan te gaan over kwaliteit, is natuurlijk een goede.’

Werk aan de waaier

In dat kader waren ook de ontwikkelingen rond de waaier van cliëntervaringsinstrumenten belangrijk. ‘Onze leden nemen in hun verantwoording natuurlijk ook de ervaringen van hun cliënten mee. Het helpt dan als je een instrument gebruikt dat goed aansluit bij de communicatiestijl en mogelijkheden van een cliënt. Daarom hebben we een aantal instrumenten waar organisaties uit kunnen kiezen. Die instrumenten zijn verzameld in een waaier, en worden beoordeeld door een Commissie van Deskundigen. Zo weten onze leden zeker dat ze met een valide en betrouwbaar instrument werken.’

‘We kregen alleen wel steeds vaker signalen dat onze leden moeite hadden om met voldoende rust en aandacht met die instrumenten te werken. Ze moeten natuurlijk onderdeel worden van allerlei processen, je moet er methodisch mee werken en in geschoold worden. Het kost vaak veel tijd om dat goed te implementeren. De commissie heeft hier uitgebreid aandacht aan besteed tijdens de bijeenkomst die zij tweejaarlijks houdt met gebruikers en ontwikkelaars van instrumenten. De uitkomst daarvan was dat de commissie begrip heeft voor keuzes die aanbieders en ontwikkelaars maken om de instrumenten beter aan te laten sluiten bij de praktijk. Tegelijkertijd wil de commissie benadrukken dat een goede methodologische basis geborgd moet blijven. De commissie wil de ontwikkelaars nog meer ruimte geven voor de doorontwikkeling van de instrumenten om ze beter op de huidige praktijk aan te laten sluiten, waarbij het gebruiksgemak voor de persoon met een beperking, maar zeker ook voor de zorgprofessional een belangrijk uitgangspunt is. De commissie staat open voor nieuwe, verkorte varianten en wil ontwikkelaars en organisaties aanmoedigen om deze instrumenten aan te bieden voor toetsing. De VGN ondersteunt die oproep aan ontwikkelaars en aanbieders van harte. En we willen ze er ook met liefde bij ondersteunen.’

Sowieso maakte de VGN zich afgelopen jaar hard voor een goede informatievoorziening rond de instrumenten in de waaier. ‘Er was eigenlijk geen plek waar de informatie over al die instrumenten bij elkaar stond. En dat is wel belangrijk, als je een weloverwogen keuze wilt maken. Daarom hebben we een nieuwe webpagina ontwikkeld voor de waaier. Met alles op een rijtje. Zo praten we niet alleen over kwaliteit, maar maken we het ook heel pragmatisch makkelijker.’

Meer lezen

Dit artikel is een onderdeel van het jaarverslag van de VGN over het jaar 2023.