Aan het werk met rouw en verdriet
Op het Kennisplein Gehandicaptensector, waarin de VGN participeert, wisselen begeleiders en ondersteunende professionals kennis en ervaring uit. In deze rubriek wordt steeds één resultaat van de vele activiteiten belicht.
Advocaat met slagroom, chocoladesoesjes en de after shave die vader altijd gebruikte. Hulpmiddelen voor een sessie van dertig minuten met Anna, een vrouw met een ernstige visuele en verstandelijke beperking. Zij verloor onlangs haar vader. Maar ook verhuisde ze naar een andere woning en moest dus afscheid nemen van haar oude plek en vaste begeleiders.
Voor de begeleiding bij rouw en verliesverwerking, heeft Bartiméus een practice based methode ontwikkeld. Deze bevat een behandeling die uit tien sessies bestaat. Een op maat gemaakt ritueel staat centraal in iedere sessie. Het voorbeeld van Anna wordt beschreven in de handleiding. Bij haar begint het ritueel met een zachte en liefdevolle aanraking en het proeven van het advocaatje en de chocoladesoes. Dat waren vaste ingrediënten van een bezoekje aan haar vader, toen die nog leefde.
De sessies doorlopen verschillende fases. In de eerste drie sessies wordt een veilige basis gelegd en vertrouwen gekweekt. In de vier volgende sessies wordt het verlies concreter besproken en de gevoelens die dat oproept. In de drie afsluitende sessies gaat het over het leven na het verlies: wat kunnen nieuwe ankerpunten worden die houvast bieden?
Het ‘werk’ dat bij verliezen hoort, wordt rouwarbeid genoemd. De rouwarbeid bestaat uit vier ‘rouwtaken’: onder ogen zien van het verlies, pijn ervaren, leven aanpassen en opnieuw leren houden van het leven. Met deze rouwtaken heeft iedereen te maken. Ook mensen met een ernstige visuele en verstandelijke beperking moeten aan het werk. Als zij bij hun rouwtaken goed worden ondersteund, kunnen zij leren op een gezonde manier hun verlies te verwerken.
Mensen met een beperking hebben meer dan andere mensen te maken met verlieservaringen. Daarbij gaat het niet alleen om het wegvallen of overlijden van familie of medecliënten, maar ook vertrek van begeleiders. Het verlies van belangrijke vaardigheden of functies kan ook tot rouwreacties leiden. Dit kan betekenen dat een cliënt een deel van zijn zelfstandigheid verliest, afhankelijker wordt van de begeleiders, niet meer kan gaan werken of naar de dagbesteding kan en soms zelfs moet verhuizen naar een woning waar de juiste zorg verleend kan worden. Dat betekent verstoring van het gebruikelijke dagritme, afscheid nemen van een veilige plek met vertrouwde medebewoners en begeleiders.
De practice based methodiek van Bartiméus is het resultaat van een onderzoek naar rouw- en verliesverwerking bij mensen met een (zeer) ernstige visuele en verstandelijke beperking. Dit onderzoeksverslag kun je downloaden vanaf het KennisPlein, waar ook de methodiek is te vinden.
> KENNISPLEINGEHANDICAPTENSECTOR.NL
Illustratie: Annet Scholten
