Zweden en Nederland wisselen ervaringen uit over de gehandicaptensector

Zweden loopt voorop als het gaat om inclusie van mensen met een beperking. In 2008 werd er het VN-verdrag geratificeerd (in Nederland pas in 2016), maar in 1994 werd al een wet aangenomen die mensen met een beperking meer mogelijkheden geeft om zelfstandiger hun leven te leiden. Toch klinkt er in Zweden ook kritiek op de hoge kosten. 

Uitdagingen

Oud-minister Bengt Westerberg, eén van de grondleggers van de huidige wetgeving en nog altijd actief in het politieke debat, sprak tijdens het seminar. Met de komst van de wetgeving uit 1994 hebben Zweden met een beperking het recht op ondersteuning van persoonlijke assistenten, die hen helpen om zo zelfstandig mogelijk te leven. Zo kunnen ze op zichzelf wonen of in kleinschalige woonvormen. De hoeveelheid ondersteuning wordt bepaald door de mate van beperking. Als  de ondersteuning minder dan twintig uur in de week is, betaalt de gemeente en anders springt de staat bij. Maar deze regeling die al lange tijd een model is voor andere landen, is op dit moment vanwege de hoge kosten controversieel in Zweden. Zo kunnen de kosten bij mensen met ernstige handicaps oplopen tot zo’n tweehonderd duizend euro per persoon per jaar.

Ook Zweden blijkt te kampen met schotten in de financiering. Goed samenwerken blijkt zowel voor Zweden als Nederland een aandachtspunt.
En ook in Zweden krijgen mensen met een beperking niet altijd dezelfde kansen als het gaat om werk en is het lastig is om mensen met een zwaardere beperking aan het werk te helpen.

Uppsala: inclusie en empowerment

Uppsala, de op vier na grootste stad van Zweden, presenteerde zich als een goed voorbeeld van inclusieve stad. Politicus Eva Christiernin vertelde dat Uppsala in haar lokale beleid streeft naar volledige inclusie en participatie voor haar burgers. Ze benadrukte hoe belangrijk hierin de dialoog en samenwerking met de burgers met een beperking is. Wat ervaren ze als hindernissen en wat zien zij werkelijk onder een goed leven en meedoen? In Uppsala is twee jaar over deze dialoog gedaan en hebben ze negen doelen opgesteld als het gaat om huisvesting, verkeer, onderwijs en participatie.

Een nieuwe functie in de gemeente is die van onafhankelijke ombudsman. Ombudsman Kristina Bromark vertelde hoe ze gesprekken voert met mensen met een beperking, beleidsmakers en bedrijven om de bewustwording te verhogen en de dialoog en samenwerking te bevorderen. 
Anders Stjernlof, zorgmanager, vertelde hoe ze in hun woonvorm werken aan inclusie. Er wordt veel gesproken over hoe iemand zichzelf voelt, dat ieder zich vrij voelt om zijn mening te vertellen en hoe iemand zijn leven wil plannen en hoe het personeel hierin kan ondersteunen. 

Cordaan: arbeidskansen voor mensen met beperking

Gerda van der Meer, directeur bij Cordaan, gaf een goed voorbeeld van het verbeteren van arbeidskansen voor mensen met een beperking. Cordaan leidt mensen toe naar werk, het liefst betaald. Volgens Van der Meer is er een nieuwe realiteit. Met de bezuinigingen van de overheid het vinden van betaald werk urgenter geworden voor mensen met een beperking. Cordaan heeft daarom in 2015 de arbeidsmatige dagbesteding omgevormd tot een leerwerkbedrijf.
Binnen het leerwerkbedrijf gaat het om écht werk waar mensen met de juiste begeleiding stap voor stap leren om hun vaardigheden te ontwikkelen. Veel jongeren kunnen geen diploma halen, maar ze leren wel van én in de praktijk, op de eigen werkplek met hulp van jobcoaches. De verkregen competenties worden bekrachtigd met branche-erkende certificaten of praktijkverklaringen. Zo bouwen ze een portfolio op en wordt het perspectief op een betaalde baan groter. Het leerwerkbedrijf werkt samen met meer dan zeventig Amsterdamse bedrijven, bedrijven met een sociaal hart. Mensen kunnen kiezen voor verschillende richtingen, zoals horeca en facilitair groen. En sinds kort is er ook de erkende opleiding voor WoonHulp. Hierin worden mensen met een beperking opgeleid om te werken bij een zorginstelling voor gehandicaptenzorg of verpleegzorg opgeleid in de praktijk.

Siza: innovatie in Academy Het Dorp

Brigitte Boon, chief research officer bij Siza en Academy Het Dorp, vertelde dat innovatie in de gehandicaptenzorg een belangrijk thema is in Nederland. Hoe kunnen mensen hun eigen leven organiseren en hoe kunnen we technologie hiervoor inzetten? Siza liet zien dat in Academy Het Dorp bedrijven, kennisinstellingen en zorgprofessionals op een vernieuwende manier kijken naar de zorg. Samen met mensen met een beperking bedenken en testen zij slimme oplossingen en innovaties die het leven van mensen met een beperking gemakkelijker en zelfstandiger maken. Er zijn veel pilots bezig, maar er werd een aantal mooie innovaties getoond, zoals de paswoning en het freestylerobopark. Daar worden ervaringen gedeeld zodat we robotica beter kunnen gebruiken.

Carlo Schuengel, hoogleraar ontwikkelingspedagogiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam, schetste de ontwikkelingen die nu gaande zijn in Nederland en ging in op de toename van de zorgvraag. Hij legde ook het verband met de academische werkplaatsen die gericht zijn op zelfbepaling van mensen met een beperking.

Het seminar ‘Inclusion, mobility and innovation in care of persons with disabilities’ is een co-productie van de Zweedse Ambassade, Business Sweden, VGN, Essity en Arjo.