Versoepelen van coronamaatregelen: ‘Zo spannend als het is, zo noodzakelijk is het ook’

'We moeten iets doen', zegt Jeanette Jongsma, manager expertisecentrum van Zuidwester. 'Onze cliënten lijden, ik kan het niet anders zeggen. Onze zorgmedewerkers zijn doodmoe. De rek is eruit.' Inmiddels is ruim 85 procent van de cliënten van Zuidwester gevaccineerd en de vaccinatie van de zorgmedewerkers is gaande. 'Juist vanwege deze hoge vaccinatiegraad denken wij op een verantwoorde manier te kunnen versoepelen', zegt Jongsma.

Pilots binnen de dagbesteding

Naast een verruimingsplan dat parallel aan het landelijke openingsplan van de overheid loopt, is Zuidwester gestart met twee pilots om de mogelijkheden van verdere versoepelingen binnen de dagbesteding te onderzoeken. Met de pilots hoopt Zuidwester antwoord te krijgen op twee vragen. Klopt het dat het risico op besmetting en verspreiding van corona afneemt bij een hoge vaccinatiegraad terwijl er meer bewegingsvrijheid is? En, kunnen sneltesten een rol spelen in het verkleinen van het risico op de verspreiding van het coronavirus?

Naar externe dagbesteding na een PCR-test

Binnen de eerste pilot gaan twaalf bewoners van een kleinschalige woonvoorziening in de wijk weer naar externe dagbesteding. Waar zij voorheen allemaal naar meerdere en naar allemaal verschillende dagbestedingen gingen – en de afgelopen maanden dagbesteding op de woning aangeboden kregen – gaan ze binnen de pilot allemaal naar één en dezelfde dagbesteding. Onderdeel van de pilot is dat bij alle bewoners twee keer per week een PCR-test wordt afgenomen én dat alle deelnemers zich houden aan geldende coronamaatregelen zoals afstand houden, handen wassen, het dragen van een mondkapje en thuisblijven als je klachten hebt. ‘Vanwege de fysieke belasting voor onze bewoners is, in overleg met de Arts Verstandelijk Gehandicapten en de GGD, gekozen voor de zogenaamde kindertest die minder diep in de neus hoeft te gaan’, vertelt Jongsma.

Meer bewegingsvrijheid

'Sinds de tweede coronagolf hebben deze mensen geen dagbesteding buiten de woning meer gehad. Elf van de twaalf bewoners zijn gevaccineerd. We kunnen het onze cliënten en hun verwanten niet langer uitleggen waarom zij thuis moeten blijven', zegt Jongsma. 'We willen hun bewegingsvrijheid vergroten en daarmee hun kwaliteit van leven, maar uiteraard op een verantwoorde manier. Door de twaalf bewoners twee keer per week op corona te testen, houden we zicht op de risico's. Wanneer er toch iemand besmet blijkt, kunnen we snel een bron- en contactonderzoek doen.'

Sneltesten zijn bepalend

De tweede pilot bestaat uit het aanbieden van dagbesteding bij Zuidwester voor vijf externe cliënten. 'Voor zij bij ons naar binnen mogen, moeten ze een sneltest doen. Wie positief test moet naar huis, wie negatief test mag onder de geldende coronamaatregelen naar binnen: afstand houden, handen wassen, het dragen van mondkapje en thuisblijven als je klachten hebt', vertelt Jongsma.

Als wij niets doen, doet niemand het

'Iedereen in de organisatie staat achter deze versoepelingen, juist omdat onze vaccinatiegraad zo hoog is. Ja, het is heel spannend, maar zo spannend als het is, zo noodzakelijk is het ook. De afgelopen maanden hebben we heel erg gedacht vanuit het besmettingsgevaar. Het resultaat is dat we nauwelijks durven denken in mogelijkheden. Daar willen we als Zuidwester anders mee omgaan. Als wij niets doen voor onze cliënten, doet niemand het. We zijn het hen en onze zorgmedewerkers verplicht.'

Omdenken: wij doen iets terug

Dat er ook mensen zijn die kritiek op de versoepelingen hebben, snapt Jongsma. 'Daar kun je wat voor zeggen. Nederland heeft maandenlang rekening gehouden met kwetsbare groepen. Nu de meest kwetsbare mensen zijn gevaccineerd is er de roep dat wij rekening houden met mensen die nog niet gevaccineerd zijn. Ik draai het om: wij hebben nu de kans om iets terug te doen. Om te onderzoeken waar de mogelijkheden voor versoepelingen liggen.'

Niet uitlegbaar dat je niet meer mag na vaccinatie

Ook 's Heeren Loo anticipeert op een nieuwe fase. 'Als sector lopen we voor op de landelijke vaccinatiegraad, waardoor de situatie binnen ’s Heeren Loo anders is. Daarom zullen we samen goed moeten kijken welke stappen we als sector al kunnen zetten, om het welzijn van onze cliënten te vergroten. Er is perspectief nodig', zegt Anke Valent, manager Landelijk Crisisteam. 'Het welzijn van onze cliënten, hun verwanten en medewerkers staat steeds meer onder druk. Het is moeilijk uit te leggen aan onze cliënten dat ze niet meteen méér mogen nu ze gevaccineerd zijn. Dit maakt dat de situatie steeds zwaarder wordt en maatregelen moeilijker te begrijpen zijn.'

Denkrichting voor versoepelingen

In een notitie formuleerde 's Heeren Loo een denkrichting voor het afschalen van maatregelen. Deze notitie dient als basis voor een exitstrategie en geeft de regio’s de ruimte om, binnen de landelijke kaders, de maatregelen stapsgewijs, gefaseerd af te bouwen. 'Bij elke afweging, of het nu gaat om maatregelen rond bezoek of dagbesteding, spelen drie factoren een belangrijke rol: het infectierisico (risico op besmetting en risico op ernstig ziekteverloop voor cliënt, verwant, medewerker en vrijwilliger), het psychosociaal welzijn (waar is de behoefte en de nood het hoogst) en de uitvoerbaarheid (zowel juridisch als organisatorisch)’, zegt Valent.

Prioriteren vanuit de behoefte van de cliënt

'De prioriteit van afschaling van maatregelen ligt bij die maatregelen met de meeste impact op het welbevinden van onze cliënten: bezoek, vrije tijd en dagbesteding. En het gaat om maatregelen die in de eigen invloedssfeer liggen', zo staat in de notitie. Je kan dan denken aan het weer openen van voorzieningen op de woonzorgparken zoals eigen zwembaden of sporthallen, fysieke poliklinische behandeling en essentiële trainingen/bijeenkomsten voor medewerkers. Ook kunnen de vaste groepen (cohorten) vergroot worden waardoor er meer flexibiliteit ontstaat in het aanbod van dag- en vrijetijdsbesteding.

Kleine, maar noodzakelijke stappen

Voorwaarde is, zo staat in de notitie, dat de besmettingscijfers van cliënten en medewerkers stabiel laag blijven, en dat de continuïteit en veiligheid van zorg geborgd is. Als dat het geval is, dan kan na overleg met het landelijk crisisteam van ’s Heeren Loo afgewogen worden om geldende maatregelen regionaal of lokaal te versoepelen. Valent benadrukt daarbij dat het landelijke pakket aan maatregelen en versoepelingen leidend is en blijft. 'Het invoeren van nieuwe maatregelen gaat vaak met grote stappen. Het versoepelen vraagt daarentegen om kleine stappen. Maar er moet iets gebeuren. Er is perspectief nodig.'

Dashboard

De overheid heeft recent een openingsplan gepresenteerd voor het ‘stap voor stap’ weer opengaan van de samenleving. ‘Binnen ‘s Heeren Loo kijken we steeds één stap vooruit en baseren we de stappen die we zetten ook op de regionale en lokale situatie, zoals de vaccinatiegraad en besmettingen in de regio’, geeft Valent aan. ‘Omdat we steeds kleine stapjes zetten en onze regio’s niet allemaal gelijk op zullen gaan, ontwikkelen we een dashboard. Hierop kunnen medewerkers, vrijwilligers, cliënten en verwanten op elk moment van de dag zien wat er mogelijk is binnen de eigen regio en locatie. En niet minder belangrijk: ze kunnen daar ook zien wat er helaas nog niet mogelijk is.’

Meer informatie

Meer informatie over de stand van zaken rond bezoek en logeren in coronatijd, leest u via deze link.

Meer informatie over de stand van zaken rond dagbesteding in coronatijd, leest u via deze link.

De samenvatting van de monitor over dagbesteding leest u via deze link.