Terugblik talkshow: Hoe zorgen we voor een toegankelijke overheid voor mensen met LVB?

Andere sprekers waren Jacobine Geel (voorzitter College voor de Rechten van de Mens), Xavier Moonen (bijzonder hoogleraar kennisontwikkeling LVB aan de UvA), Wouter Dronkers (MT-lid Forensische Zorg ministerie Justitie en Veiligheid), Margo van Rheenen (directeur Stichting MEE Zuid-Holland Zuid ), Gerda van Dijk ( interdepartementaal beleidsonderzoeker) en Kavita Parbhudayal (Wethouder van Zorg, Jeugd en Volksgezondheid).

Hieronder een impressie van de bijeenkomst. Ook kunt u hier de uitzending terugkijken. 

Ongeveer 1,2 miljoen mensen in Nederland hebben een licht verstandelijke beperking (LVB) en ervaren moeilijkheden in het dagelijkse leven. Tafelheer en ervaringsdeskundige Sagar Marhé vertelt dat hij zich ongemakkelijk voelt bij de term licht verstandelijke beperking. Het voelt voor hem niet goed om hier één groep van te maken omdat de groep zo divers is. Ook spreekt hij liever over een samenleving die complex en daardoor beperkend is omdat het probleem  dan bij ons allemaal ligt.

Blinde vlek voor mensen met LVB in de samenleving

In 2016 is het VN-verdrag Handicap geratificeerd. Dit verdrag geeft aan wat de overheid moet doen om de belemmeringen weg te werken zodat mensen met een beperking kunnen meedoen in de maatschappij. Het College voor de Rechten van de Mens houdt toezicht op de naleving.  Jacobine Geel, voorzitter van het College, zegt hierover: “Als je globaal kijkt, wordt er veel gedaan. Maar als je tot de groep hoort, gaat het niet zo hard. We moeten het uit de sfeer van goede bedoelingen halen. Het is een afspraak waaraan iedereen zich heeft gecommitteerd. Het is geen liefdadigheid, maar noodzaak.”

Boris van der Ham, voorzitter van de VGN, benadrukt hoe belangrijk de emancipatie is van mensen met een LVB, ook voor de mensen om hen heen zoals familie en mensen die hen begeleiden. Dan gaat het om een grote groep van wel zo’n 4 miljoen mensen. Van der Ham: "Mensen willen een normaal leven leiden met een relatie, baan en hobby. Als je dan steeds wordt geconfronteerd met iets wat je niet kan, word je als minderwaardig gezien. Dat is een diep existentieel gevoel waar iemand verdrietig van wordt. We hebben het vaak over diversiteit. Dan gaat het bijvoorbeeld over gender. Maar deze groep hoort hier ook bij. Emancipatie van mensen met een beperking, zeker ook van LVB, moet veel hoger op de agenda komen te staan".

Als het om zichtbaarheid gaat, beamen de aanwezige ervaringsdeskundigen dat ze niet altijd voor hun beperking uitkomen.  Ze schamen zich vaak en zijn bang voor oordelen  en trots is vaak ver te zoeken. Zij zien veel liever dat er meer gekeken wordt naar wat ze wel kunnen en waar ze hun talenten voor kunnen inzetten in de samenleving. Vervolgens gaat het gesprek erover dat de samenleving steeds complexer wordt en hoe ingewikkeld dat voor hen is. 

In 2019 verscheen het rapport van het interdepartementale beleidsonderzoek (IBO) over mensen met een licht verstandelijke beperking. In dit rapport wordt een beeld geschetst waar mensen met een LVB tegenaan lopen in de samenleving en worden een aantal thema’s benoemd die leidend moeten zijn in de verbetering van het beleid. Deze thema’s zijn passende communicatie, het herkennen van een LVB, het simpeler maken van overheidsbeleid, investeren in opleiden, echte integrale ondersteuning en de inzet van een ‘life coach’. In de talkshow ging het gesprek veel over deze goede aanbevelingen en ook dat er nog steeds niet veel mee is gedaan.  

Stel een Taskforce LVB in die de grenzen van ministeries overstijgt

"Ga samen om de tafel en stippel het beleid uit", Boris van der Ham roept  minister Helder op om een taskforce LVB in het leven te roepen die de grenzen van de verschillende ministeries overstijgt. Mensen met LVB lopen er tegenaan dat op verschillende beleidsterreinen als onderwijs, wonen, en justitie alles apart wordt geregeld. Ze zitten vaak gevangen in ingewikkelde systemen.  Van der Ham vindt het belangrijk dat er goed wordt samen gewerkt en dat er ruimte komt  voor maatwerk. De VGN deed hier al eerder een oproep voor. Met een integrale aanpak worden eenzaamheid, schulden, verslaving en criminaliteit bestreden en  zal een flink deel van deze mensen beter in staat zijn zelfstandig te functioneren en een verminderde zorgvraag hebben.

Samenleving moet meer weten over mensen met een LVB

Gerda van Dijk, hoogleraar en voorzitter van het IBO-onderzoek, licht toe dat de diversiteit van mensen met een LVB groot is en dat dit vraagt om maatwerk. De complexe samenleving, individualisering en toenemende digitalisering zijn een groot probleem. Door corona is de digitalisering ook meer toegenomen. Volgens haar moeten we meer weten over mensen met LVB. Het gaat erom dat je elkaar leert kennen en ons te verdiepen in hoe hun leven eruit ziet. 

Jongeren met lvb recht op ontwikkeling

Volgens Margot van Rheenen (Xtra Welzijn uit Den Haag) maken we het onnodig ingewikkeld. We verlangen dingen van mensen met een LVB waar ze geen antwoord op kunnen geven. We moeten hen vragen: Wat kan ik voor je doen, wat heb je nodig?  Ook pleit ze ervoor dat jongeren met een LVB zich door kunnen ontwikkelen na hun 18^de jaar, net als jongeren zonder een LVB. Ook Tweede Kamerlid Lucille Werner benadrukt dat jongeren recht hebben op onderwijs tot hun 20^ste jaar.

Gebruik begrijpelijke taal voor beter begrip

Hoogleraar Xavier Moonen vertelt dat door de stress van de complexe samenleving iemands IQ ook tijdelijk kan dalen, waardoor iemand meer problemen krijgt. Voor mensen met een LVB is het moeilijker om op een  prettige, ontspannen manier burger van Nederland te zijn. Hij vertelt dat er drie mechanismes zijn om het hen gemakkelijker te maken, namelijk mensen iets laten leren en/of compenseren door financiën, regelingen, coaches etc. Dit werkt ten dele. We kunnen ook nadenken of we iets van de druk van de samenleving af kunnen halen. In Denemarken bijvoorbeeld is die druk aantoonbaar minder. De lat in Nederland ligt nu hoog. Volgens Moonen gaat het om het denken over hoe we op een meer ontspannen manier met elkaar om kunnen gaan door de samenleving anders in te richten en de boodschappen van de overheid zo te ontwerpen dat meer mensen ze begrijpen.  Hij heeft hiervoor het programma Taal voor allemaal  ontwikkeld.

Blinde vlek voor ongekend potentieel voor samenleving

Lucille Werner, Tweede Kamerlid CDA, vindt (fysieke) toegang het allerbelangrijkste. Want bij toegang kun je deelnemen aan de maatschappij en je laten horen. Ze is teleurgesteld hoe Nederland omgaat met het VN-verdrag Handicap. Want waar staan we nu eigenlijk? Ze hoopt dat er aandacht voor is tijdens het commissiedebat op 21 april in de Tweede Kamer over gehandicaptenzorg. Lucille Werner: “Er zijn 2,3 miljoen mensen met een handicap, we missen een ongekend potentieel voor de samenleving. In werk, school, inspiratie. Waarom zien mensen dat niet? Er is een grote blinde vlek. Ervaringsdeskundige Tom vertelt  dat werkgevers hem te traag vinden in het werk en dat LVB niet bekend is in de maatschappij.

Mirjam Bikker, Tweede Kamerlid ChristenUnie geeft aan dat elk mens een waarde heeft en dat de overheid sprongen moet maken. Er zijn goede voorbeelden, maar ook werkgevers die te snel oordelen. De overheid kan hierin helpen en zij wil zich daar sterk voor maken. 

Dit was de achtste aflevering van een serie talkshows met  inspirerende voorbeelden en wat we kunnen veranderen om mensen met een LVB volwaardig mee te kunnen laten doen aan de samenleving. De talkshows zijn mogelijk gemaakt dankzij de ministeries van VWS en JenV, VGN, Studio Noodzaak, de gemeenten Amsterdam, Den Haag, Leeuwarden en Rotterdam, VNG en Divosa.
Alle talkshows zijn terug te kijken via: https://lvbdoetmee.nl/