Promotieonderzoek: antwoorden op andersheid

Weleens van ‘omgekeerde integratie’ gehoord? Daarbij transformeren instellingsterreinen tot bijzondere woonwijken. Mensen met een (dikwijls ernstige) verstandelijke beperking en/of gedragsproblemen krijgen nieuwe buren: mensen zonder verstandelijke beperking. Gustaaf Bos, Promovendus Willem van den Bergh-leerstoel, deed onderzoek naar hun onderlinge ontmoetingen.
 

De ’s Heeren Loo Zorggroep, Severinus en Abrona maakten de afgelopen twee decennia werk van omgekeerde integratie. Hiermee brachten zij twee zeer diverse groepen mensen met variërende achtergronden en eigenschappen bij elkaar. De zorgaanbieders beseften dat door grote individuele verschillen, onderlinge contacten in het dagelijks leven allerminst vanzelfsprekend zijn. Daarom deed Gustaaf Bos voor de Vrije Universiteit Amsterdam tussen 2010 en 2015 etnografisch onderzoek.

Interpersoonlijk verschil

Meest opmerkelijk is dat de betrokkenen, sterk geneigd zijn om tijdens alledaagse ontmoetingen met mensen met een verstandelijke beperking ongemak en potentiële conflicten te voorkomen. Mede hierdoor is er in het dagelijks leven in omgekeerde-integratiesettingen weinig contact tussen buurtgenoten met en zonder verstandelijke beperking. Tijdens de ontmoetingen die wél plaatsvinden, hebben de betrokkenen zonder verstandelijke beperking eveneens weinig aandacht voor de verwarrende kanten van interpersoonlijk verschil. Ook in de beleidsstukken van zorgaanbieders en de overheid schitteren ongemakkelijke en verwarrende verschillen vooral door afwezigheid.

Praktische aanbevelingen

Op basis van zijn bevindingen, komt Bos tot vier praktische aanbevelingen:

- Ruimte en aandacht voor verbinding door kleine verhalen
- Een inspirerende en faciliterende zorginstelling
- De zorgverlener als participerende observant
- In beroepsonderwijs leren reflecteren op de zorgrelatie

Dialoog over andersheid

Kortom, er is een dialoog nodig over de positie van andersheid in (omgekeerde) integratiesettingen. Een dialoog tussen de directbetrokkenen, familieleden, belangenbehartigers, zorgverleners en natuurlijk de beleidsmakers van zorginstellingen en de overheid.

Op dinsdag 26 januari 13.00 uur organiseert de VU samen met de ’s Heeren Loo Zorggroep, Severinus en Abrona een symposium. Hiermee doen zij een poging om deze broodnodige dialoog te openen.

Aansluitend volgt de promotie van Gustaaf Bos.

Klik hier voor het proefschrift.