Mentale gezondheid naasten minder goed tijdens tweede coronagolf, maar er zijn ook lichtpuntjes
Naasten van een familielid met een verstandelijke beperking, zoals ouders en broers en zussen, hebben het tijdens de tweede coronagolf zwaarder dan vóór de coronacrisis en hun mentale gezondheid is achteruit gegaan. Ouders van een kind dat thuis woont, zijn minder tevreden over hun leven dan andere naasten. Dit blijkt uit onderzoek dat het Nivel uitvoerde in oktober en november 2020 in het kader van het COVID-19-programma van ZonMw.
De mentale gezondheid van naasten is minder goed dan voor de coronacrisis, naasten vinden hun leven minder betekenisvol en ze kunnen zich minder goed concentreren. Ook voelen ze zich onveiliger in het dagelijks leven en rekent een derde zich tot de groep die extra risico loopt. Deze problemen behoeven meer aandacht van professionals en beleidsmakers vanwege de grote maatschappelijke rol van naasten in de zorg.
Maatwerk in dagbesteding en vervoer belangrijk
Vier van de vijf mensen met een verstandelijke beperking die eerder dagbesteding hadden, ontvangen dat weer in oktober en november 2020. Dit zorgt voor structuur, bezigheden en contacten. In deze voorziening is vanwege de coronamaatregelen veel veranderd qua omvang, locatie, groepen en vervoer. Over deze veranderingen zijn vier op de vijf naasten (heel) tevreden. Maatwerk is heel belangrijk gebleken. Wat voor de één een fijne aanpassing is, bijvoorbeeld dagbesteding in een kleinere groep op het eigen terrein, is voor een ander juist niet fijn, omdat er geen uitdaging is en de wereld heel klein wordt.
Inspraak is belangrijk voor erkenning en maatwerk
Er zijn lessen geleerd van de aanpak tijdens de eerste golf. Naasten vinden de informatie en de inspraak in de tweede golf beter geregeld, al kunnen beide nog worden verbeterd. De informatie kan specifieker en instellingen en aanbieders moeten beter terugkoppelen wat er met de inbreng van naasten is gedaan. Informatie en inspraak zijn belangrijk voor erkenning, begrip en het realiseren van maatwerk.
Naasten vinden uitleg geven en geruststellen lastiger
Naasten vinden het moeilijker om hun familielid te ondersteunen dan voor de coronacrisis. Het is lastig uit te leggen wat corona is, waarom alles is afgezegd en hoelang het nog zal duren. Dat de maatregelen telkens veranderen, helpt daarbij niet mee. Door de coronamaatregelen loopt het contact tussen naasten en familieleden moeizamer en voelen ze zich soms met lege handen staan. Naasten voelen zich minder kundig in de zorg en ondersteuning.
Meeste naasten zijn veerkrachtig en zien lichtpuntjes
De meeste naasten zijn tevreden over de zorg en ondersteuning die hun familieleden krijgen en ze zijn tevreden over de contacten die ze hebben met de begeleiders van hun familieleden. Soms zien naasten dat het beter gaat met hun familieleden doordat er meer rust is vanwege de coronabeperkingen. De meeste naasten zijn zeer te spreken over de snelle doorstart van de dagbesteding. Ook waarderen ze de hulp en steun die ze krijgen van hun gezin en mensen om hen heen. Een aantal naasten ziet dat hun rol in de driehoek cliënt, professional en naaste meer doordringt tot professionals en instellingen als gevolg van de coronacrisis. Daar zijn ze blij mee.
Over het onderzoek
In oktober-november 2020 deden 332 naasten van een familielid met een verstandelijke beperking mee aan vragenlijstonderzoek met gesloten en open vragen. Tien naasten zijn geïnterviewd. Een deel van de participanten is geworven via het Panel Samen Leven. Het onderzoek is uitgevoerd met subsidie van ZonMw in het COVID-19-programma. Het volledige rapport en bijbehorende infographic staan online. Op de website van Nivel is meer informatie te vinden.
