Meldpunt Onbeperkt Stemmen

Van de binnengekomen meldingen is ruim één op de tien uitsluitend positief. Dat is meer dan bij meldpunten rond verkiezingen in voorgaande jaren. Deze positieve verhalen komen vooral van stemmers die ondanks een mobiliteitsbeperking zonder problemen hun stem konden uitbrengen. Dit is vermoedelijk het gevolg van de wetswijziging die bepaalt dat vanaf dit jaar alle stemlokalen toegankelijk moeten zijn voor mensen met een lichamelijke beperking.

Ook het totale aantal meldingen is gestegen. Van 148 meldingen bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 naar 188 meldingen bij de Provinciale Statenverkiezingen in 2019.

Hulp in het stemhokje

Ruim een kwart van de meldingen (28%) van dit jaar gaat over hulp in het stemhokje. Deze zijn vooral afkomstig van mensen die blind of slechtziend zijn. Zij hebben het recht om geholpen te worden in het stemhokje door een persoon naar eigen keuze, maar dit is nog niet bij alle stembureaumedewerkers bekend. Een melder beschrijft: "Ga ik met mijn vriend mee het stemhok in omdat hij slechtziend is, mogen wij dat niet van de dame achter het bureau. 'Alleen lichamelijk beperkten', zegt ze."

In sommige gevallen leidde deze misvatting tot een incident in het stemlokaal. Enkele melders met een visuele beperking geven aan dat zij niet hebben gestemd omdat hun de hulp werd geweigerd. Iemand die blind is, vertelt: "Ik wilde stemmen, maar mijn begeleider mocht niet mee het stemhokje in. Toen heb ik gevraagd of iemand van het stemlokaal mee wilde. Dit wilden ze niet doen. Ik werd weggestuurd zonder te kunnen stemmen."

Uit de meldingen die het College ontving na de verkiezingen in 2017 en 2018 kwam het weigeren van stemhulp ook als probleem naar voren. Dit jaar is daar aanzienlijk vaker over gemeld. Daarom heeft het College in een brief aan minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de aanbeveling gedaan om de instructie van stembureaumedewerkers over de regels bij hulp in het stemhokje te verbeteren.

Fysieke toegankelijkheid stembureau

De andere binnengekomen meldingen hebben vooral betrekking op de fysieke toegankelijkheid van het stembureau of stemhokje. De overheid streeft dit jaar voor het eerst naar 100% toegankelijke verkiezingen voor mensen met een lichamelijk beperking. Daarover kwamen verschillende positieve meldingen binnen. "De mensen in het stemlokaal verlaagden het stemhokje, zodat ik gewoon in mijn rolstoel kon blijven zitten", laat een melder weten. "Top geregeld. Ze verdienen complimenten."

De tussentijdse resultaten van het meldpunt laten ook zien dat het nog niet overal goed gaat. Mensen in een rolstoel of scootmobiel klagen bijvoorbeeld over drempels, draaideuren, zware deurdrangers en te steile oprijplaten, waardoor zij het stemlokaal niet of moeilijk konden bereiken of betreden. Daarnaast bleek soms het stemhokje te klein, het schrijfplankje te hoog of de ketting aan het potlood te kort. Melders noemen bijvoorbeeld een (minder steile) rolstoelplank of een verlaagde of verstelbare stemtafel als oplossing.

Stembiljet

Net als in voorgaande jaren, zijn er klachten binnengekomen over het stembiljet. Mensen vinden dit te groot, slecht leesbaar, lastig opvouwbaar of krijgen het moeilijk in de stembus. In een brief aan de Tweede Kamer heeft minister Ollongren inmiddels aangekondigd om vanaf de verkiezingen in 2021 te willen gaan experimenteren met nieuwe, toegankelijkere stembiljetten.

Uit de meldingen blijkt ook dat de loep die sinds dit jaar in ieder stembureau hoort te liggen, meestal wel aanwezig is maar niet altijd voldoet voor mensen met een visuele beperking, bijvoorbeeld omdat er geen verlichting op zit. Een aantal melders noemt als positief voorbeeld de proef van de Oogvereniging, waarbij mensen met een visuele beperking het stembiljet konden invullen met behulp van een mal met gaatjes.

Informatie over de verkiezingen

Andere meldingen gaan over de informatie over de verkiezingen. Sommigen hebben behoefte aan meer of betere informatie van de gemeente over welke stembureaus toegankelijk zijn. Anderen vinden de programma's van de politieke partijen niet toegankelijk of niet begrijpelijk. Mensen zouden graag via een van de stemwijzers hun keuze willen bepalen, maar die zijn nog niet toegankelijk voor mensen met een visuele beperking.

Europese Parlementsverkiezingen

Het Meldpunt Onbeperkt Stemmen blijft open tot na de Europese Parlementsverkiezingen op 23 mei 2019. Het College voor de Rechten van de Mens inventariseert daarna alle meldingen en informeert de minister over de uitkomsten.

VN-verdrag handicap

Het College is toezichthouder op de naleving van het VN-verdrag handicap, dat sinds juli 2016 in Nederland van kracht is. Volgens dit verdrag hebben mensen met een beperking het recht om deel te nemen aan het politieke en openbare leven, op gelijke voet met anderen. Dit betekent onder meer dat zij zonder obstakels moeten kunnen stemmen.